Dominee, De (2004)

Verhaal

Amsterdam, begin jaren 70, dikke hasjwalmen stijgen op uit het 'Magies Sentrum' en alles wat de vaders zeiden, lijkt gelogenstraft te worden, alles wat ooit verboden was lijkt niet alleen leuk maar ook zinvol te zijn. De 19-jarige Klaas, zoon van een zeer geslaagd zakenman, begint zijn carrière in de drugshandel bij Duval, de man die op dat moment de hasjhandel domineert. Daar ontmoet hij ook zijn grote liefde Annet. Met haar en met zijn beste vriend, de kickbokser Adri, lukt het Klaas de wereld van de hasjhandel naar zijn hand te zetten. Zijn devies is: eerlijk zakendoen, geen terreur en geweld. Maar als de gemoeide bedragen groeien ontkomt Klaas niet aan geweld om zich staande te houden. Annet en Adri smeken Klaas te stoppen omdat ze bang zijn dat het geweld zich vroeg of laat tegen hem zal keren. Maar hij kan niet stoppen. Door een aantal verkeerde beslissingen zal hij uiteindelijk alles wat hij lief heeft verliezen...

Cast

Peter Paul Muller (Klaas), Chantal Janzen (Annet), Frank Lammers (Adri), Marcel Musters (Broer Hansen), Mike Reus (Pim), Roeland Fernhout (Ronald Jan), Tygo Gernandt (lijfwacht Piet), Keith Davis (Hugo Duvall), Cas Jansen (Pieter), Christian Kmiotek (Jutka Djindiz), Jeroen Spitzenberger (Ronald Jan), Huub Stapel (vader van Klaas), Pleuni Touw (tante Jet), Rick Nicolet (Rie Slotemaker), Frans de Wit (dikke Harry), Kees Boot (Kareltje), Leon Voorberg (huurling), Dragan Bakema (huurling), Dennis Rudge (Surinamer), Virgil Bawits (Bobby), Peter Post (douanier Freddy), Alwien Tulner (Sylvia), Joop Keesmaat (rechter), Patrick Brunsveld (bodyguard Bert), Christan Boom (aannemer), Rogier Schippers (Adje), Ruben Lürsen (autocoureur), Mark Scholten, Dimme Treurniet (huurling Klaas), Mees Wielinga (kleine Klaas), Mike Meijer (Joop), Bas Keijzer (schorre Gerrit), Paul le Duc (bodyguard),Kevin Stayner (bodyguard), Marcel Matti (bodyguard), Alevtyna Samsonova (danser),Dean Constantin Gaigani (Colombiaanse dealer), Jessica Reavis (Marion)

Ontstaan

Nederlands-Luxemburgs-Britse coproductie. Scenario: Gerrard Verhage met bijdragen van Rogier Proper en Roger Gregory, naar het boek van Bart Middelburg.Het verhaal rond de echte Klaas Bruinsma, in de film Klaas Donkers: Klaas Bruinsma begon midden jaren zeventig op kleine schaal te handelen in hasj. Eind jaren tachtig leidde hij het grootste en gewelddadigste misdaadsyndicaat dat ooit in Nederland actief is geweest met divisies voor moord, drugs en beleggingen. Langzaam maar zeker wordt Klaas gegrepen door het geweld hoezeer hij ook meent erboven te blijven staan. Het keert zich tegen de mensen waarmee hij werkt, tegen zijn beste vrienden en tenslotte tegen zichzelf. In juni 1991 werd Bruinsma, zevenendertig jaar oud, voor het Hilton Hotel in Amsterdam geliquideerd. In het gangstermilieu had Bruinsma de bijnaam De Dominee omdat hij altijd in het zwart gekleed ging en de neiging had iedereen de les te lezen.Gerrard Verhage: 'Het verhaal van De Dominee interesseert me omdat het gaat over de onmogelijkheid om macht en controle te combineren met vriendschap en liefde. In de film worden bestaande personages samengevoegd tot fictieve. Gebeurtenissen en feiten zijn aangepast om een compacter en mooier verhaal te kunnen vertellen. Het is dus geen reconstructie maar een verbeelding voortgekomen uit mijn eigen fascinatie voor het karakter van Klaas Bruinsma en de bijzondere wereld waarin hij opereerde.' Koen Voskuil in in 'SP!TS' op dinsdag 17 augustus 2004: "Regisseur Gerrard Verhagen heeft veel elementen uit Bruinsma's leven gebruikt voor De Dominee. Van de moord op Brilleman, de schietpartij waarbij Bruinsma bijna het leven liet, tot de enorme partij Pakistaanse hasj die werd onderschept. Maar wie is toch de vriendin van filmpersonage Klaas Donkers? Actrice Chantal Janzen heeft een grote rol in de film als de vaste liefdes- en zakenpartner van de drugsbaron. Hier heeft Verhagen zijn fantasie gebruikt, want een dergelijke figuur komt in Bruinsma's leven niet voor. Ze moet eerder worden gezien als een mengeling van Bruinsma's toenmalige vriendin Lan Ching en zijn partners Thea Moear en Etienne U. Klaas Donkers wijkt op belangrijkere punten af van zijn criminele voorbeeld. Acteur Peter Paul Muller komt vergeleken met Bruinsma veel te netjes en te soft over. De 'echte' Bruinsma was gemener, harder. En waar is in de film te zien hoe excessief de drugsbaron op het eind van zijn leven cocaïne gebruikte? Dat hij hoeren bezocht en in elkaar sloeg? Een ding lijkt zeker: de ware aard van Bruinsma was nog een stuk donkerder dan die van Klaas Donkers." Naar aanleiding van het artikel van misdaadjournalist Bart Middelburg 'Het drama achter De Dominee' in Het Parool van woensdag 25 augustus 2004 liet Gerrard Verhage weten dat druk uit de onderwereld geen invloed heeft gehad op het schrijven van het scenario van De Dominee. Regisseur Gerrard Verhage begon in september 2003 met de opnamen. Opgenomen tussen 8 september en 8 november 2003 in Nederland (Amsterdam, Culemborg) en Luxemburg. Het was moeilijk om in Amsterdam nog krottige panden te vinden. De opnamen werden gemaakt op de hoek van de Bloemstraat en de Akoleienstraat. De straat werd vol geparkeerd met oude Ami's, Opels en Volvo's. Toestemming om te filmen in de Bijlmerbajes werd niet gegeven. Alle interieurs zijn in Luxemburg opgenomen in verband met de belastingmaatregel waar de film in Luxemburg van profiteerde. Het totale budget van de film is 3,2 miljoen euro. De Dominee maakt deel uit van de Telescoopfilms 2002. Het Nederlands Fonds voor de Film, de NOS, het CoBO-fonds en het Ministerie van OC&W stellen acht miljoen euro beschikbaar om vier Nederlandstalige speelfilms voor een breed publiek te steunen. Voor de VARA wordt een driedelige tv-serie gemaakt. De hoofdrol moest analoog aan Bruinsma een niet-gespeelde wreedheid hebben. Victor Löw, Gijs Scholten van Aschat, en vroeger Rijk de Gooyer, kwamen in aanmerking, maar werden anno 2003 te oud bevonden. Bruinsma was 37 toen hij voor het Hilton werd geliquideerd. In tegenstelling tot eerdere berichten deed Johnny de Mol niet mee aan de film. Tina uit de Oekraïne stond achter de bar van het hotel in Luxemburg waar De Dominee enkele weken opnames schoot. De vrouw kreeg een rolletje als nachtclubdanseres. Nog voor de film af was, werd bekend dat haar ex-vriend haar doodgeschoten heeft.

Facts

Al in 1991 kocht Verhage de rechten van het boek, maar hij worstelde met de vorm waarin hij het verhaal wilde gieten. Verhage had geregeld contact met de erven-Bruinsma. Om de film spannender en dramatisch sterker te maken zijn allerhande bestaande personages die de maffiabaas omringenden 'samengevat' in fictieve karakters. In kickboxer Adri zijn Etiënne 'Eutje' Urka, lijfwacht Geurt Roos en bodyguard André Brilleman in één karakter samengebald. De film werd in oktober 2003 niet aangepast na de onthullingen over Bruinsma's relatie met Mabel Wisse Smit.

Pers

Jos van der Burg in ?de Filmkrant? van september 2004: ?(?) Frank Lammers komt als Klaas? steunpilaar beter uit de verf. Een film heeft een dramatisch probleem als een bijrol intrigerender is dan de hoofdrol.?André Waardenburg in 'NRC Handelsblad' van 1 september 2004: "Het grootste probleem van Gerrard Verhage's De Dominee, een vrije bewerking van het levensverhaal van crimineel Klaas Bruinsma, is het door Verhage zelf geschreven scenario. Dat kan niet kiezen tussen het vertellen van het in de Hollandse misdaadgeschiedenis verankerde verhaal van Bruinsma (...) of het maken van een lekkere, een groot publiek aansprekende misdaadfilm. De Dominee zwalkt dan ook heen en weer tussen de biografische gegevens van Bruinsma, ontleend aan het boek van misdaadjournalist Bart Middelburg, en de clichés van het gangstergenre, zowel in structuur - opkomst en ondergang van een gangster - als in uitvoering. (...) Over de details lijkt niet goed nagedacht. Onder de titelrol aan het begin van de film komt een scène voorbij die later een sleutelscène zal blijken. In plaats van deze sequentie duidelijk te laten zien, heeft Verhage ervoor gekozen de beelden te ontkleuren, ze vaag te maken en een soort veegeffect mee te geven. (...) Even later slaat Verhage de plank weer mis. Opnieuw bij een cruciaal moment. In een stalletje op het Waterlooplein doet Annet, die de boekhouding van crimineel Hugo doet, in een emotioneel bedoelde scène uit de doeken waarom zij Hugo dood wil hebben. Die heeft namelijk haar broer vermoord. Maar welke naam ze noemt en wie hij is, verstaan we niet omdat Annet op het moment dat zij deze uitspreekt rommelt met haar spulletjes en deze belangrijke motivatie voor haar karakter op de geluidsband verloren gaat onder een hevig geraas. Pas later begrijpt de toeschouwer het belang van dit korte moment(...)" Annemart van Rhee in 'Algemeen Dagblad' van 2 september 2004: "(...)Verhage schotelt het publiek best een aardig, en bij vlagen meeslepend, portret voor over het fanatisme en amateurisme van de nedermaffia. Hij had misschien toch nog meer voor óf actie óf de karaktertekening moeten kiezen. Nu hinkt hij op twee gedachten. Een tweede minpuntje is de zeer sombere en uiterst serieuze toon die Verhage consequent hanteert. (...)"Frans P. Wollrabe in 'Biosmail' van 2 september 2004: "(...) Helaas blijkt de langverwachte verfilming over het waargebeurde leven van drugsbaron Klaas Bruinsma uit niet meer te bestaan dan chronologisch geordende gebeurtenissen. Op zichzelf staand toont geen enkele scène enige motivatie voor de beslissingen en handelingen van de hoofdpersoon. Titelrolspeler Peter Paul Muller is bovendien niet bij machte het centrale karakter enige contouren mee te geven, waardoor Klaas geen mysterieus, intrigerend personage wordt, maar een ergerlijk vaag type blijft dat maar van de kansel blijft roepen dat ooit de hasjhandel legaal zal worden. De arme toeschouwer moet dan maar zelf aan de slag om de eindjes logisch aan elkaar te knopen. Het gevolg is dat De dominee halverwege te saai is geworden om die uitdaging nog vrijwillig aan te gaan. (?) Door alle hijgerige media-aandacht voor de connectie tussen de echte Klaas Bruinsma en Oranje-verloofde Mabel Wisse Smit hebben de makers iets te gemakzuchtig gedacht dat het gegeven zó interessant was dat de film zichzelf wel zou vertellen. En dat het publiek als motten op het vuur zou afkomen. Verkeerd gedacht." Mark van den Tempel in ?Preview? van september 2004: ?Het feit dat een bijrol [van Frank Lammers] de film moet dragen, geeft al aan dat Verhagen geen greep heeft gekregen op de Bruinsma-figuur. (?) De actie is tam, de dialogen zijn dor. Frustrerend is dat je gewoon ziet dat er een goede film in had gezeten. (?)?Mark van den Tempel in 'Gooi en Eemlander' van 8 september 2004: "(...) Een verzachtende omstandigheid is zeker dat de productie niet het benodigde geld bijeen kreeg dat nodig is voor zo'n complexe film. Wereldreiziger Donkers zit hier vooral naast de telefoon, en voor jaren zeventig Amsterdam wordt steeds hetzelfde straatje gebruikt. Maar als regisseur valt Verhage ook wel het een en ander te verwijten. (...) Peter Paul Muller (...) blijft, ongeacht de grote veranderingen die zijn personage doormaakt, een houten Klaas."Jann Ruyters in ?Trouw? 2 september 2004: ?(?) Peter Paul Muller mist echter Bruinsma?s charisma. Hetzelfde geldt voor gangsterliefje Chantal Janzen: blond en flegmatiek. Frank Lammers brengt als de vergeefs naar het rechte pad verlangende kickbokser nog het meest teweeg. Wanneer het scenario zich richt op zijn onfortuinlijke lot sleept de film je toch nog mee. (?) ?Dick van den Heuvel in ?de Telegraaf? van 2 september 2004: ?(?) Dat Verhage een bijzondere en vooral tintelende film heeft gemaakt, staat buiten kijf. De sfeer is prachtig getekend, de karakters zijn levensecht en vooral Chantal Janzen en Frank Lammers laten zien dat ze filmacteurs pur sang zijn geworden. Toch laat je geen traan om Klaas Bruinsma ? of hoe zijn naam in de film ook mag zijn. (?)?

Prijzen

Gouden Kalf 2004 in de categorie BESTE PRODUCTION DESIGN voor Marco Rooth. Gouden Film op 11 oktober 2004 (100.000 bezoekers).

Casting

Kemna Casting

Filmuziek

Fons Merkies

Titelnummer

Cruel man / Intwine

Camera

Theo Bierkens

Montage

Charlotte van Veen

ProdDesign

Marco Rooth

Kostuums

John Krausa

Grime

Winnie Gallis

Geluid

Coen Gravendaal

Stunts

Willem de Beukelaer

Special effects

Harry Wiesenhaan

Distributeur

A-Film Distribution

Bioszalen

39 bij première

Bezoekers

110.781

Kleur

Kleur

Meer info

De website van de film: http://www.dedominee.nl.

Co-productie

Nederland-Luxemburg-Verenigd Koninkrijk

Productiejaar

2004

Budget

3,2 miljoen euro

Locaties

Nederland (Amsterdam, Culemborg), Luxemburg

Genre

Misdaad, drama