Antonia (1995)

Verhaal

Bij aanvang van de film begint Antonia, een vrouw van bijna negentig, aan de laatste dag van haar leven. Haar gedachten gaan terug naar de tijd toen ze terugkeerde naar haar geboortedorp om haar moeder te begraven. Ze besloot te blijven. Samen met haar dochter Daniëlle werkt Antonia op het land. Antonia ontmoet 'boer' Bas met wie ze de rest van haar leven, naar beider tevredenheid, een ongetrouwde liefdesrelatie zal onderhouden. Dochter Daniëlle baart Thérèse en deze briljante kleindochter baart Sarah, die het sterke, aardse karakter van Antonia heeft geërfd. Zij weet net als haar overgrootmoeder instinctief dat je het leven moet omhelzen. Bijna vijftig jaar dorpsleven verschijnt in beeld, geïllustreerd aan de hand van de lotgevallen van Antonia en de mensen om haar heen, en aan elkaar gevlochten door de stem van haar achterkleindochter Sarah. Het excentrieke gedrag van Antonia en haarnakomelingen -vooral vrouwen- heeft een absurdistisch en hilarisch effect op de kleine dorpsgemeenschap. Nederlands-Belgisch-Engelse co-produktie

Cast

Willeke van Ammelrooy (Antonia), Els Dottermans (dochter Daniëlle), Jan Decleir (boer Bas), Marina de Graaf (Deedee, een zwakbegaafde vrouw), Mil Seghers (Kromme Vinger), Dora van der Groen (Allegonde, moeder van Antonia), Veerle van Overloop (Thérèse), Fran Waller Zeper (Olga de Russische), Elsie de Brauw (lerares Lara), Wimie Wilhelm (Letta, moeder van 12 kinderen), Michael Pas (Janne), Jakob Beks (boer Daan), Esther Vriesendorp (Thérèse als 13-jarige), Carolien Spoor (Thérèse als 6-jarige), Thyrza Ravesteijn (Sarah als 6-jarige), Catherine ten Bruggencate, Reinout Bussemaker, Jan Steen, Paul Kooij, Leo Hogendoorn, Flip Filz, Dirk Zeelenberg, Ellen Dikker,Truus te Selle, Filip Peeters, Michael Pas, Erik de Bruyn, Petra Laseur, Michel van Dousselaere, Hans Man in 't Veld, Johan Heldenbergh, Victor Löw, Igor Corbeau, Carlo van Dam, Aurelie Verstraeten, Jeroen Huysmans, Kristel Olejniejoh, Gilles Robertino, Daisy en Dorien van Laer, Gabriella Martinson, Gilles van Durme, Nicky Wolfs, Jesse en Menno Tomballe, Sarah de Ceuleer, Tamara en Barbara Maes, Ilse Dense, Christophe de Laere, Antoon Schotsaart, Christophe Horemans, Pieter Callens, Jascha Vervoort, Jenne Decleir, Daniel Dailly, Eddy Praet, Adriaan van den Hoof, Cederic Missine, Tine Vanhoucke, Stijn Rabaey, Charlène Pottevin; Vertelster: Lineke Rijxman

Ontstaan

Eind 1987 was het scenario van ANTONIA al af, maar de financiering nam zeven jaar in beslag. Julie Christie was aangetrokken voor de hoofdrol, maar zij gaf de rol terug. De film kwam uiteindelijk tot stand met geld van de fondsen uit de drie betrokken landen, aangevuld door Eurimages.De film is op het filmfestival van Cannes in mei 1995 in première gegaan; daarbij waren uitsluitend vrouwen uitgenodigd. In de 'Daily Variety' kreeg ANTONIA een goede recensie. In Nederland werd de film bij de pers gemengd ontvangen. ANTONIA trok in Nederland in 1995 (de film liep toen nog) 40.000 bezoekers. Vóór het behalen van de Oscar trok de film ongeveer 60.000 bezoekers. Eind april 1996 was dat aantal -door het effect van de Oscar- opgelopen tot 90.000. Uiteindelijk behaalde de film meer dan 105.000 bezoekers.

Facts

De filmkeuring in België wilde, vanwege de zwartgallige sfeer en de complexiteit van het verhaal, slechts personen boven de 16 jaar toelaten. De Belgische distributeur Pauline Pictures is daartegen in beroep gegaan. De beroepskamer van het ministerie van justitie heeft daarop bepaald dat ook jongeren onder de 16 ANTONIA mogen bekijken. In Nederland is ANTONIA overigens uitsluitend toegankelijk voor 16-jarigen en ouderen. Dat is niet door de keuring besloten, maar door de distributeur, die de film niet aan de keuring voorlegde. De Nederlandse keuring is vrijwillig; een film die niet ter keuring wordt aangeboden krijgt automatisch het predikaat '16 jaar'. Na protest van Marleen Gorris tegen de (katholieke) Filipijnse filmkeuring -die ANTONIA verbood voor vertoning in commerciële theaters omdat er te veel seksscènes in voor zouden komen-konden ook Filippino's boven de 18 de film gaan bekijken.

Opmerkelijk II: Willeke van Ammelrooy heeft voor haar rol video's bekeken om te zien hoe oude mensen zich bewegen. Om die houding zelf te kunnen aannemen heeft zij lood in haar kleding gedaan.

Opmerkelijk III (Bron: Nederlandse cinema wereldwijd / Bart Hofstede. - Amsterdam : Boekmanstudies, 2000. - ISBN 90-6650-061-1): "Dat Nederlandse cinema met succes internationaal op de kaart gezet kan worden bewezen de marketeers die de uitbreng van ANTONIA in de Verenigde Staten regisseerden. Judy Counihan, de agent die ANTONIA'S LINE in Amerika vertegenwoordigde, mikte op het behalen van de Oscar voor beste buitenlandse film. Zij wist dat op dat moment bij de leden van de Academy die de Oscars verkozen een gunstig beeld van European Cinema heerste, dat sterk beïnvloed was door de Italiaans-Franse film IL POSTINO, een niet-Engelstalige film die in 1996 5 Oscarnominaties kreeg in 'gewone' categorieën en een Oscar won voor de filmmuziek. Vandaar dat Counihan speciaal voor de Amerikaanse markt voor 300.000,- gulden aan pr-materiaal liet ontwerpen, met een poster waarop Willeke van Ammelrooy te zien was als een matrone met haar familie aan tafel onder een boom in een glooiend, welhaast Toscaans zonovergoten landschap -een Italiaans ogend beeld dat in de film niet voorkwam. Ter vergelijking: op het Nederlands publiciteitsmateriaal liep Antonia in gepeins verzonken, eenzaam zaaiend op een dorre akker. En er scheen geen zonnetje. Nu is niet alleen de restyling van het pr-materiaal verantwoordelijk voor het behalen van de Oscar, maar het voorbeeld laat zien hoe effectief het kan zijn aansluiting te vinden bij heersende beelden."

Prijzen

Nederlandse inzending voor de Academy Awards; de film werd genomineerd èn won de Oscar voor de beste niet-Engelstalige speelfilm.

Geselecteerd voor het 20ste Internationale Filmfestival van Toronto (september 1995). Daar won de film de eerste prijs; de Audience Award.

Gouden Kalf en Citroën Award voor de regie van Marleen Gorris. Gouden Kalf voor Willeke van Ammelrooy in de categorie 'beste actrice'.

Best Director Award, Hamptons International Film Festival (VS).

Best Screenplay Award, Chigago International Film Festival.

Special Mention of the Jury to all the actors and actresses, International Film Festival Genève.

Joseph Plateauprijs voor actrice Els Dottermans op het Internationaal Film Festival Gent in oktober 1996.

Willeke van Ammelrooy kreeg voor haar rol op het International Film Festival Hollywood-Capri (1996) in Italië de 'Jois & Jo Award'.

Genomineerd voor de G(ay &)L(esbian)A(lliance)A(gainst)D(efamation) Media Award in maart 1997 voor het geven van een normaal beeld van homo's.

In april 1997 nominatie voor de Beste niet-Engelstalige film bij de jaarlijkse prijzen van de British Academy Awards.

Filmuziek

Ilona Sekacz

Camera

Willy Stassen

Montage

Michiel Reichwein

Kostuums

Jany Temime

Geluid

Dirk Bombert

Kleur

Kleur

Art director

Harry Ammerlaan