Pauline & Paulette (2001)

Verhaal

De lichtjes dementerende Pauline (Dora van der Groen) woont in bij haar zus Martha. Na haar dood laat Martha haar bezit na aan haar zussen, op voorwaarde dat een van hen persoonlijk voor Pauline zorgt. Bij de notaris voert Paulette (Ann Petersen) aan dat ze een winkel openhoudt en 's avonds niet veel vrij is, omdat ze in een operette meespeelt. De vierde zus, Cécile, woont in Brussel en kan sedert ze een nieuwe Franssprekende vriend heeft, Paulette niet te slapen leggen. Geen van de zussen wil echter de erfenis mislopen.

Cast

Dora van der Groen (Pauline), Ann Petersen (Paulette), Rosemarie Bergmans (Céline), Julienne de Bruyn (Martha), Idwig Stéphane (Albert), Camilia Blereau (dochter van de slager), Francois Beukelaaers (huiseigenaar), Nand Buyl (notaris), Herman Coessens (slager), Magda Cnudde (Marie José), Luc Nuyens (Frank), Freddie Shermann (bediende), Jocelyne Verdier (klant), Bouli (taxichauffeur), Koen Crucke (graaf in operette), Christina Termonia (sopraan), Ingrid de Vos (verpleegster), Jef Demedts (begrafenisondernemer)

Ontstaan

Deze kleine productie heeft een lange lijdensweg achter de rug. Nog voor ze inhoudelijk en financieel rond was, draaide Lieven Debrauwer in 1998 al de scènes met de tot een bloementapijt omgetoverde Brusselse Grote Markt. Het scenario werd geschreven met Dora van der Groen en Ann Petersen in het achterhoofd. Aan het scenario, geschreven door Debrauwer en Jacques Boon, werd voortdurend gesleuteld. Vooral het slot lag bij de filmselectiecommissie onder vuur. De film is Nederlands (=Vlaams) gesproken en enkele dialogen in het Frans. Dora van der Groen speelde ook al in de vorige drie (korte) films van Debrauwer uit het Belgische Roeslare. Nederlandse co-producent Emjay Rechsteiner over zijn bijdrage: "We hebben er bewust voor gekozen om de film zo authentiek mogelijk Vlaams te laten zijn en niet omwille van de co-productie allerlei Nederlandse elementen toe te voegen: een Hollandse acteur bijvoorbeeld zou volstrekt misplaatst geweest zijn. Wel te horen: het Metropole Orkest onder leiding van Dick Bakker, een toch vrij dominant element in de film." Geselecteerd voor het onderdeel Quinzaine des realisateurs op het filmfestival van Cannes 2001.In België werden de aanvankelijk 15 voorziene kopieën uitgebreid tot 20 door het succes in kleinere steden als Mechelen en Aalst waar de film nummer 1 was. Al meer dan 100.000 bezoekers werden in Vlaanderen geteld tot augustus 2001. In Utrecht draaide de film in het Vlaams Panorama; aldaar voor het eerst vertoond op vrijdag 21 september 2001. Belgische inzending voor de Oscars.

Pers

Raf Butstraen in 'De Standaard' van 30 april 2001: "Met zijn poëtische en ontroerende Pauline en Paulette sluit Lieven Debrauwer aan bij Vlaamse films als Daens, Manneken Pis en Rosie. Superklasse dus. Zijn filmdebuut werd terecht geselecteerd voor de Quinzaine des réalisateurs in Cannes. (...) Actrices als Ann Petersen en Dora van der Groen wacht er een applaus dat hen nog lang zal heugen. Pauline en Paulette is namelijk hun film. Zelden in een Vlaamse film zo veel chemistry, zoveel gevonk gezien tussen twee actrices." Dana Linssen in 'de Filmkrant' van november 2001: "(...) een echte acteursfilm, waarin je kunt smullen van blikken (Dora van der Groen is ontroerend prachtig) en hoofdbewegingen (...) zorgvuldige art direction en cameravoering (...) PAULINE & PAULETTE doet wel wat denken aan een kijkdoos of een pop-up-boek. Iets om te koesteren in zijdepapier en een bloemetjesverpakking." Jos van der Burg in 'Het Parool' van 21 november 2001: "(...) De prijzenregen voor Pauline en Paulette zorgt voor hooggespannen verwachtingen, maar die worden niet ingelost. Een onoverkomelijk probleem is dat het altijd gênant is om een acteur een zwakzinnige te zien spelen. Dora van der Groen speelt op de toppen van haar kunnen, maar toch blijven we een acteur zien, die met ingestudeerde loopjes en tics zwakzinnigheid speelt. Een tweede probleem is het scenario, dat gebaseerd is op de eenvoudige tegenstelling tussen de kinderlijke, maar authentieke belevingswereld van Pauline en de 'onechte' wereld van haar zussen. Paulette leeft in de kitscherige operettewereld - ook haar huiskamer ziet er uit als een operettedecor - en Cecile leeft in de snobistische Brusselse kunstwereld.Het grootste bezwaar tegen Pauline en Paulette is de versimpeling van het probleem hoe we met zwakzinnigen in onze samenleving omgaan. Pauline is een schattige oude vrouw, zodat het onbegrijpelijk is dat de zussen haar niet in huis willen opnemen. Het clichébeeld van de altijd blije zwakzinnige maakt van Pauline en Paulette een sentimentele film zonder dramatische angel. Waarom mogen zwakzinnigen in films nooit agressief en uitzinnig van woede zijn?" Hans Beerekamp in 'NRC Handelsblad' van 21 november 2001: "(...) Het geheim van het succes van Pauline en Paulette is niet alleen de magistrale hoofdrol van Dora van der Groen (74) als een geraffineerd-ondeugend klein meisje in het lichaam van een oude vrouw. Er wordt over de hele linie goed geacteerd in dit zorgvuldig vormgegeven kleinood, dat meer ambieert dan overtuigend realisme. (...) In de verte is Pauline en Paulette verwant aan het Belgische surrealisme van filmer Jaco van Dormael (Le huitième jour, Toto le héros) of van strips als Suske en Wiske of Kuifje, maar die typering doet nauwelijks recht aan het originele, nu al zeer volwassen talent van Lieven Debrauwer." Marco Weijers in 'de Telegraaf' van 22 november 2001: "(...) Debrauwer toont zich in zijn speelfilmdebuut stijlvast - met beelden vol uitbundige kleuren, ruches en blommekes - en slaagt er in een beklemmende, kleinburgerlijke sfeer te scheppen. Goed acteerwerk, met name van Dora van de Groen als de geestelijk gehandicapte Pauline, maakt deze ingehouden vertelling ook de moeite waard, de wat versleten verhaallijn ten spijt." Ab Zagt in het 'AD' van 22 november 2001: "(...) Vooral van de rol van Pauline is iets bijzonders gemaakt. Achter de ontwijkende blikken, waarmee Van der Groen haar om zich heen laat kijken, gaat een wereld vol roze wolken, genegenheid en levensvreugde schuil. Voor dergelijke vertolkingen worden in Hollywood Oscars gereserveerd, hoewel deze Belgische productie voor Amerikaanse begrippen waarschijnlijk veel te subtiel is."

Prijzen

In Cannes won de film de Forum Publieksprijs 2001. Belgische Plateau-prijs voor de beste film, beste regie, beste scenario en beste actrice Dora Van der Groen. Gouden Pyramide van het Filmfestival van Caïro in oktober 2001.

Filmuziek

Frédéric Devreese

Liedjes

Bloemenwals / Tsjaikovski

Camera

Michel van Laer

Montage

Philippe Ravoet

Bioszalen

12 bij première

Bezoekers

10.592 bezoekers in 2001 plus 25.346 in 2002

Kleur

Kleur

Land

Belgisch-Frans-Nederlandse co-productie

Co-productie

Emjay Rechsteiner (Staccato Films), NCRV

Boxoffice

De film kwam met een opbrengst van 31.971 gulden op 18 binnen. Andere noteringen: 17.