Drift (2001)

Verhaal

De intrigerende relatie tussen Sammy (15) en haar broer Jakob (20) die zichzelf opvoeden zonder dat ouders daarin een rol spelen. Hun relatie verandert op het moment dat Sammy verliefd word op de vader van haar beste vriend. In het kleine dorpje waarin ze wonen, zorgt deze liefdesrelatie voor conflicten. Daarvoor moet Sammy een hoge prijs betalen.

Cast

Christel Oomen (Sammy), Dragan Bakema (Jakob), Hans Hoes (Nevill), Bert Luppes (Don), Maud Dolsma (Liesbeth), Mark Scholten (Earl), Edward Haak (Enno), Frieda Pittoors (verpleegster), Peter Bolhuis (snackbareigenaar), Tim Zweije (Thijs), Stephanie van Kats (vriendin)

Ontstaan

Een van de vijf scenario's gerealiseerd in het kader van de samenwerking tussen het Nederlands Fonds voor de Film, de VPRO en Motel Films onder de titel 'No more heroes'. Onder deze titel wordt jonge filmmakers de kans geboden een eerste of tweede lange speelfilm te maken. Uit de ruim 200 aanvragen heeft een jury uiteindelijk 5 scenario's geselecteerd. In het scenario zat aanvankelijk meer romantiek, maar de regisseur heeft in samenspraak met de cameraman Joost van Gelder er voor gekozen om de harde, kale kant te laten zien. Toen een goede locatie voor de woonwijk van Sammy en Jakob in Nederland moeilijk te vinden bleek, werd overwogen om naar België uit te wijken, maar dat wilde de regisseur niet. Uiteindelijk werd bij Rotterdam, de wijk Kralingse Veer, de juiste plek gevonden. Van Jaarsveld is nooit bang geweest dat de film door het woord 'incest' gestigmatiseerd zou worden: 'als mensen de film gaan zien omdat er een bepaald stempel op zit, dan is dat altijd beter dan wanneer ze helemaal niet nieuwsgierig gemaakt worden. Ze ontdekken dan vanzelf wel dat Sammy's relatie met een oudere man een even grote rol speelt als die met haar broer. Het draait allebei om haar zoektocht naar grenzen." Alle shots zijn van tevoren uitgetekend. Alle scènes zijn uitgebreid gerepeteerd. Uiteindelijk hebben de acteurs iets meer vrijheid gekregen, omdat dit bij sommigen de spontaniteit ten goede kwam. Omdat wat er in beeld gebeurt al heftig genoeg is, is bij de aankleding gekozen voor zachte kleuren als lichtblauw en groen met een zilveren glans. Niet alleen de muren zijn in die kleuren geschilderd, ook zijn ze doorgevoerd in de kleren die de acteurs aanhebben. Aanvankelijk wilden de makers geen enkele vorm van rood gebruiken, omdat die kleur vaak zo dominant is in films. Uiteindelijk heeft Christel Oomen toch ergens een rood truitje aan, op een moment dat dit volgens Van Jaarsveld functioneel is. Ze is daar bewust hoerig gekleed. Het rood wordt dan gebruikt als signaalkleur. Het personage van Dragan Bakema, die Jakob - Sammy's broer - speelt, was oorspronkelijk een hardrocker. Dat is er uitgehaald, omdat het dan te makkelijk zou worden om de film tot een specifieke subcultuur te reduceren. Voor de realistische milieuschets hoefde Van Jaarsveld weinig research te doen, omdat hij zelf zoon van een middenstander is uit Capelle aan den IJssel. Tussen alle meisjes die op auditie kwamen, pikte Van Jaarsveld Christel Oomen er gelijk uit, maar hij liet haar wel vier keer terugkomen tussen alle 15-jarige actrices bij de audities, omdat hij zeker wilde zijn dat ze alle facetten van de rol kon spelen. Het moeilijkste bleek het te zijn om haar te overtuigen van het nut van de naaktscènes. De film werd in Rotterdam vertoond op maandag 29 januari, donderdag 1 februari, zaterdag 3 februari 2001. Op de website van het International Filmfestival Rotterdam, d.d. 29 januari 2001 gaven de regisseurs van de andere No More Heroes-films commentaar op elkaars projecten. LC=Lodewijk Crijns, NL=Nanouk Leopold, MK=Martin Koolhoven, M=Michiel Jaarsveld over DRIFT: (NL): ?Ik vond eigenlijk de film van Michiel het meest volwassen. Niet zo origineel in zijn onderwerp, in de zin dat je wel vaker films hebt over incest en dat soort onderwerpen, maar ik vond hem wel heel goed geschreven en heel goed geregisseerd. We hebben elkaars film op één dag bekeken en dat was de enige film waarbij ik vergat dat we naar elkaars film zaten te kijken.? (LC): ?Ik heb met veel plezier gekeken naar echte tienermeisjes. Die op van die dikke witte zolen lopen en op brommertjes rijden.? (MJ): ?Ik heb er ontzettend van genoten om juist dat soort wansmaakdingen uit te kiezen.? (MK): ?Het is toch ook leuk dat als ze zich op maken dat het dan net niet goed is.? (LC): ?En de hooligans waren ook heel goed.? (NL): ?Ik vond het heel sterk geacteerd.? (MK): ?Maar de vormgeving is wel vrij dominant, terwijl je een documentaire-achtige stijl wilde.? (MJ): ?Ik kan het natuurlijk ook niet laten om mijn neiging tot vormgeven te botvieren.? (NL): ?Daar vond ik hem juist heel sterk, dat het heel druk begint. Na verloop van tijd is het een stuk rustiger, maar je hebt toch het idee dat het nog net zo druk is.?

Pers

Jos van der Burg in 'Het Parool' van 31 oktober 2001: "Drift, waarvan Jacqueline Epskamp het sterke scenario schreef, had gemakkelijk een conventioneel incestdrama kunnen worden. De film vermijdt dat knap doordat de liefde tussen broer en zus zich afspeelt in een schemergebied. Is er sprake van incest of is dat de geconditioneerde reactie van de kijker? Moeten we de gevoelens van broer en zus voor elkaar veroordelen of gaan die ons niets aan? Bovendien is Sammy geen zielig slachtoffer, maar een levenslustig, sterk meisje, dat haar omgeving uitstekend weet te manipuleren. Jakob lijdt misschien wel het meest onder de ouderloze situatie, want hij vervangt beide ouders en dat is een last die hij niet aankan. Drift toont een beklemmende wereld, die zinnige vragen oproept over liefde en seksualiteit." Dana Linssen in 'NRC Handelsblad' van 31 oktober 2001: "(...) De film, naar een scenario van Jacqueline Epskamp, is geen dichtgetimmerd geheel en probeert zelfs met kwetsbare thema's als seksueel misbruik en incest zo genuanceerd om te gaan dat het soms contraproductief werkt. Wat mooi is aan Drift, dat zijn de brommertochtjes over dijken, die we misschien wel vaker hebben gezien, maar waarvan cameraman Joost van Gelder ze zo in zijn beeld weet te vangen dat ze weer helemaal opnieuw een eenzaam verhaal vertellen. Soms is de camera rusteloos, net als de personages die maar geen contact met de wereld kunnen krijgen. Dan weer is hij stil en statisch, afstandelijk en sluit zo Sammy en haar broer Dragan Bakema (ook iemand die mooi kan kijken, maar door de spelregie volkomen in de steek gelaten wordt) uit hun eigen levens buiten. Ook de toeschouwer raakt zo op drift, steeds zijn morele oordeel voor zich uit schuivend." Marco Weijers in 'de Telegraaf van 2 november 2001: "(...) Regisseur Michiel van Jaarsveld laat met oog voor detail het grauwe bestaan zien van zijn personages, die nauwelijks raad weten met hun gevoelens. (...) Het sobere spel van Christel Oomen en de uitblinkende Dragan Bakema draagt sterk bij aan de geloofwaardigheid van hun personages. Helaas zijn niet alle rollen even solide doortimmerd. Zo is de ontwikkeling die Nevill doormaakt - van begripvolle vaderfiguur tot brute verkrachter - ronduit geforceerd. Het maakt van hem een clichématige ouwe viezerik, een beeld dat slecht past in dit boeiende sociaal-realistische schilderij vol morele grijstinten." Annemart van Rhee in het 'Algemeen Dagblad' van 2 november 2001: "Waarom liggen Nederlandse films toch vaak zo zwaar op de maag? (...) Regisseur Michiel van Jaarsveld schotelt met Drift in elk geval dergelijk moeilijk verteerbare kost voor. Vol tragische karakters, ontdaan van elke humor." Peter van Bueren in 'de Volkskrant' van 1 november 2001: "(...) Een van de mooie dingen in het scenario van Jacqueline Epskamp is de subtiele levensechtheid. Dat laatste geldt ook voor de door cameraman Joost van Gelder aangeleverde sfeer. En voor het opmerkelijke acteren (...) voorop Christel Oomen in een schitterende hoofdrol."

Prijzen

De jury van de Pauze Jongeren Award beloonde regisseur Michiel van Jaarsveld op 26 september 2001 met een cheque ter waarde van ? 5000,-. De Pauze Jongeren Award is een initiatief van het jongerenmagazine Pauze en het Nederlands Film Festival. Het juryrapport: "De winnende film is een kleinschalige film waarin erg goed wordt geacteerd. De manier van filmen sprak ons allemaal erg aan. Het is als een soort homevideo wat de film nog aangrijpender maakt. Het maakt de film realistisch. De dialogen, de beelden, het verhaal. Het is een eerlijke en hele pure film. De personages zijn geloofwaardig. De verhaallijn en personages zijn ook heel herkenbaar. Het is mooi als mensen zich hierin kunnen inleven. Als mensen er ook iets aan hebben. Misschien niet aan de heftigheid van Sammy?s ervaringen maar de puberteit in het algemeen, wat een beetje de onderliggende verhaallijn is. Het ontdekken van je seksualiteit is ook een universeel onderwerp. Spreekt alle jongeren aan denken wij. Het is een hele aangrijpende film over de meest ingrijpende periode in het leven van een jong meisje. Het zien van de film roept veel heftige emoties op, die gelukkig op de juiste momenten worden gerelativeerd door humor. Wat ons ook opviel en beviel: er was geen muziek in de film gemonteerd, maar alleen in de scènes zelf gedraaid. Dat maakt het geheel alleen nog maar realistischer." Op het internationale film & televisie festival van Geneve 'Cinema Tout Ecran' in Zwitserland won DRIFT in november 2001 de Internationale Distributie Prijs (Prix Titra-Film). Naast een oorkonde bestond de prijs uit een bedrag van 7500 gulden bestemd ter ondersteuning van de buitenlandse distributie van de film. Op 23 maart 2002 tweemaal bekroond op het Festival Cinema Nordique in Rouen. Regisseur Michiel van Jaarsveld ontving de Juryprijs; actrice Christel Oomen ontving de prijs voor beste actrice. Op het Festival del Cinema Europeo in Lecce, Italië kreeg Christel Oomen in april 2002 de prijs voor de beste vrouwelijke hoofdrol.

Filmuziek

Jan Dries Groenendijk

Camera

Joost van Gelder

Montage

Peter Alderliesten

Geluid

Ludo Keeris

Bioszalen

4 bij première

Bezoekers

1.069 bezoekers in 2001 plus 2.458 in 2002

Kleur

Kleur

Art director

Roos Kalff