Zee die denkt, De (2000)

Verhaal

Geen echte documentaire, maar een grotendeels geënsceneerde speelfilm over een man (Bart, gespeeld door acteur Bart Klever) die een scenario voor een documentaire schrijft. Vaak ziet of hoort de kijker scènes van die documentaire, terwijl ze geschreven worden op een tekstverwerker, in beeld of op de geluidsband. De film maakt gebruik van geavanceerde trucages en videotechnieken. Zo zien we soms de gebeurtenissen die beschreven worden tegelijkertijd weerspiegeld in het beeldscherm van de tekstverwerker, of horen we een ruzie tussen de schrijver en zijn vrouw op de geluidsband, terwijl we naar iets heel anders kijken. De film laat ons ook vaak dingen zien waarvan we ons afvragen of ze nog wel tot de werkelijkheid behoren. Een aantal scènes bevat vervreemdende perspectiefgrapjes, die de natuurwetten tarten. Zo volgt een camera enige minuten recht van boven een rijdende auto door een landschap. Veelvuldig komen documentaire scènes voor, zoals straatinterviews of journaalfragmenten, waarvan de authenticiteit in het midden blijft. Zo stelt De zee die denkt onder meer de vraag aan de orde wat een documentaire eigenlijk is. Inspiratiebron voor de film is de quantum-mechanica. Een bewering vanuit deze wetenschap is dat er geen werkelijkheid buiten ons bestaat: er staan geen bomen als wij er niet naar kijken. Citaten uit de film: ,,Het hele idee dat we een 'ik' zijn, een iemand, is een illusie. Denk ik.'' , ,,Stel, ik zeg tegen je: probeer nu niet aan een wolk te denken. Dat kan niet. Je denkt ogenblikkelijk aan die wolk. Zo gaat het ook met alle ideeën die je hebt over jezelf, over wie en wat je denkt... Op het moment dat je probeert niet een 'ik', een iemand te zijn, ben je toch weer iemand die dat probeert.''

Cast

Bart Klever (scenarioschrijver Bart Klever), Rick de Leeuw (acteur Rick de Leeuw), Don Duyns (regisseur Don Duyns), Nestor Sanz (cameraman Nestor Sanz), Erik Bannenberg (camera-assistent Erik Bannenberg), Alex Booy (geluidsman Alex Booy), Peter Gielissen (zappende veertiger Peter Gielissen), René Lobo (maquettebouwer René Lobo), Nel Kars (televisiekijkster Nel Kars), Gert de Graaff (stem Niek), Oscar van der Kroon (straatinterviewer Oscar van der Kroon), Gerard Wolters (regisseur straatinterviews Gerard Wolters), Gerrie Kok (Gerrie Kok met ijsje), Harmen Siezen (journaalpresentator Harmen Siezen), Erwin Kroll (weerman Erwin Kroll), Lyon Regensburg (televisiekijkende peuter Lyon Regensburg), Esther Regensburg (moeder Esther Regensburg), Jitske van Kaam (Jitske van Kaam in hotel), Herman van der Hooft (barkeeper Herman van der Hooft), Eddie Nieuwendijk (televisieverkoper Eddie Nieuwendijk), Wanda Sekora (Wanda Sekora in elektrawinkel), Johan Ockeloen (televisiereparateur Johan Ockeloen), Lieske Hemeltjen (verpleegster Lieske Hemeltjen), Merijn Klaver (jonge Bart in ziekenhuis), Hannie Vermeer (moeder van Bart), Arthur Vermeer (vader van Bart), Robert Breugelmans (broertje van Bart), Marianne van Zeijlen (naakte Marianne van Zeijlen), Amigo (poes Amigo), Mieke Terschuure (baby Mieke Terschuure), Andries Udink (video-editor Andries Udink), Devika Strooker (Barts vriendin Marga)

Ontstaan

Gert de Graaff (geboren in 1957) studeerde in 1987 cum laude af aan de Nederlandse Film en Televisie Academie met de dat jaar als beste productie bekroonde eindexamenfilm Twee. Sindsdien heeft De Graaff geen film meer gemaakt als regisseur, maar trad hij als editor in dienst bij de NOB. In zijn vrije tijd werkte hij dertien jaar aan DE ZEE DIE DENKT. De eerste scenarioversie schreef De Graaff dertien jaar geleden. Daarna duurde het tien jaar voordat de financiering rond was. Toen het geld binnen was, was de film in twee maanden gedraaid, maar de montage van de honderd uur opnamen vergde zeventien maanden. "Het was een gigantische klus, die ik met Jan Dop deed. Ik denk dat ik de film wel zevenhonderd keer heb gezien." Op de vraag of de film autobiografisch is, antwoordt De Graaff: ,,Jazeker. Domme vraag. Kun je ooit iets anders maken?'' Gert de Graaff over het op 30 november 2000 winnen van de Joris Ivens Award: "Ik had nooit gedacht dat het festival mijn film zou vertonen, want ik vind het geen documentaire maar een speelfilm."

Pers

Jos van der Burg in 'Het Parool' d.d. 20 december 2000: "DE ZEE DIE DENKT is een razend knap gemonteerde film. De maker zet ons een retorisch betoog voor, dat moet aantonen dat het ik een constructie is zonder werkelijkheidsgehalte. We zijn allemaal filmacteurs. Het probleem is dat deze opvatting wordt gepresenteerd als verbluffend nieuw inzicht. Dat is het niet. Evenmin vallen we van onze stoel van het spel dat de film speelt met het werkelijkheidsgehalte van documentaires. (?) Wel origineel is de verfrissende manier waarop De zee die denkt omgaat met spiritualiteit en oosterse wijsheden." Bianca Stigter in 'NRC Handelsblad' d.d. 20 december 2000: "De Graaff (1957), in het dagelijks leven editor bij de NOB, werkte dertien jaar aan deze film en het lijkt alsof je dat kunt merken, zo inventief zijn de beelden die hij gevonden heeft om zijn levensvragen te illustreren, vragen die zo elementair zijn dat je ze soms wel als puberaal zou willen afdoen. De Graaffs beelden zijn in elk geval inventiever dan zijn teksten. (?) Zijn documentaire is zo glashelder dat hij bijna banaal wordt. "

Prijzen

Winnaar IDFA Joris Ivens Award 2000.Genomineerd voor de European Discovery Award 2001, onderdeel van de European Film Academy Award, het Europese equivalent van de Oscars. Best First Feature Film Award, Grand Prix Best Experimental Feature, Experimental Feature DIFF Award in de Verenigde Staten. Golden Key Award for Best Camera en Special F.I.C.C. Jury Award in de Slowaakse Republiek.

Camera

Gert de Graaff

Montage

Gert de Graaff, Jan Dop

Geluid

Alex Booy

Bioszalen

3 bij première

Bezoekers

1.012 bezoekers in 2000 plus 3.334 in 2001

Kleur

Kleur

Meer info

http://www.dezeediedenkt.nl

Co-productie

NOB, NPS

Art director

Floris Vos, Vincent de Pater