Kruimeltje (1999)

Verhaal

Jaren twintig. In de decemberkou zwerft Kruimeltje, het 10 jaar oude straatschoffie door de straten. Zijn verzorgster vrouw Koster, bij wie zijn moeder hem ooit als baby heeft achtergelaten, heeft hem weer eens de straat op gestuurd. Pas als hij voldoende geld heeft verdiend, mag hij weer thuiskomen. Kruimeltje voelt zich best eenzaam. Hij heeft geen familie, maar Kruimeltje is taai en hij maakt ook veel plezier. Samen met zijn vriendje Keesie haalt hij de hele dag kattenkwaad uit. Zo komt hij vaak in aanraking met de politie, die zich geen raad met hem weet. Vaak vraagt hij zich af waarom hij geen ouders heeft. Ook droomt hij over zijn vader. Die zou hij graag willen ontmoeten. Van vrouw Koster kreeg hij op haar sterfbed een medaillon met hun portretten erin. Dat medaillon draagt hij nu altijd bij zich. Kruidenier Wilkes is begaan met het lot van Kruimeltje. Samen met zijn beste vriend Moor, hebben ze bij Wilkes nu eindelijk een echt thuis. Wilkes schrijft een boek over de avonturen die hij met een jeugdvriend heeft beleefd. De jeugdvriend van Wilkes blijkt dezelfde man te zijn als in het medaillon. Kruimeltjes vader heet Harry Volker, maar hij is al 10 jaar geleden als goudzoeker vertrokken naar het verre Amerika. Wilkes gaat voor hem naar Amerika toe. Zal Kruimeltje dan toch nog ooit zijn vader en moeder ontmoeten?

Cast

Ruud Feltkamp (Kruimeltje), Thekla Reuten (Vera di Borboni/Lize van Dien, moeder Kruimeltje), Rick Engelkes (Harry Volker, vader Kruimeltje), Hugo Haenen (Wilkes), Eric van der Donk (commissaris), Sacha Bulthuis (vrouw Koster), Jan Decleir (vader Keyzer), John Kraaykamp sr. (bewaker hondenpark), Yannick van de Velde (Keesie), Mitchell Redmond, Mark van Duijn, Robbie Scheek, Kay Greidanus (trekschuitjongetjes), Maarten Wansink (glaszetter), Bert Geurkink (agent), Anna van der Sloot (vrouw in steeg), Aus Greidanus sr. (dronken man in cel), Eric de Koning (bakker), Duck Jetten (mevrouw met wrat), Babette Mulder (winkeljuffrouw 1), Jopie de Vries (winkeljuffrouw 2), Gonny Gaakeer (aardige mevrouw), Wigbolt Kruyver (rijke heer), Allard van der Scheer (groentenman), Martin Lader (agent sleescène), Anneke Blok (moeder Keesie), Tessa Schram, Quinten Schram, Emilie Pos, Kester van Blokland, Charley van Blokland, Berend Schulte, Barend van Leeuwen (kinderen moeder Keesie), Jaap Spijkers (vader Keesie), Jack Wouterse (bezoeker vrouw Koster), John Kegel (man bij gaarkeuken), Randall van Hemert, Sebastiaan van Gent, Wouter van der Ent, Paul de Jong (jongens sneeuwballengevecht), Sake van der Zwaag (echte krantenverkoper), Henny Vrienten (pianist bioscoop), Leo Hogenboom (dokter 1), Annemarie Grosfeld (verpleegster 1), Jakop Ahlbom (Chaplin-figuur), Femke (Moor, de hond), Joop Doderer (koster), Christo Hulst, Jasper Mooibroek, Tim den Besten (kwajongens vismarkt), Lou Landré (loketbeambte H.A.L.), Charlotte Besijn (verpleegster ziekenhuis 2), kinderen van de Cornelis Vrijschool o.l.v. Rita Reijmers (koor), Hedy Wiegner (onaardige mevrouw kerk), Loulou Rhemrev (aardige mevrouw kerk), Klaas Vos (priester), Casper Gimbrère (agent kerk), Gilles van Welzen (Spijker), Rick Nicolet (moeder Keyzer), Benten Wijnen (Buikie), Pim Feltkamp, Yoni Serlie, Beau Etman, Michiel van Bennekom, Danny de Kruyk, Jasper Groot, Gijs Bregman, Pascal van Zwol, Tim Smit, Kevin van Vuuren, Milan Tettero, Mario Cramer, Jorg Mackloet, Arjen Rooseboom, Ruiter Jansen, Roberto Sluimer, Wim Serlie (slager), Freerk Bos (afficheplakker), Wimie Wilhelm (nieuwe bewoonster), Ruben van Montfoort, Frédérique Spoor, Ivo van Rutten (kinderen nieuwe bewoonster), Jaap Maarleveld (oude buurman), Stijn Westenend (taxichauffeur), Sebastiaan Lauf (Kruimeltje als baby), Hans Crone (kapper), Paul Kooij (onderwijzer), Laus Steenbeke (verkoper pianozaak), Ruud Eering (controleur bioscoop), Wim Bouland (chauffeur Vera), Harry van Rijthoven (dokter 2), Ingeborg Uyt den Bogaard (dienstbode Vera), Frans Berings (weldoener), René Retel (toelatingscommissie Parijs), Adrian La Tourelle (verkoper scheepswinkel)

Ontstaan

Kruimeltje heet zo, omdat hij klein voor zijn leeftijd is.

De opnamen vonden plaats in o.a. Huizen, Delfshaven te Rotterdam, Schiedam, Dordrecht (Scheffersplein), Leiden, Enkhuizen, Utrecht, Maassluis, Fort Abcoude en Amsterdam (de Sint Olofssteeg en het Wertheimpark).
De laatste opnamen voor KRUIMELTJE werden gemaakt op 8 juni 1999. Op bijna alle 55 draaidagen miezerde het. Voor de sfeer die de film uitstraalt, stond Breitner voor ogen. Nederlands gesproken. Daarnaast één kleine scène in het Frans en één in het Engels. Het witte sneeuwtapijt in de film is gemaakt door de Britse firma Snow Business dat daarin gespecialiseerd is.

KRUIMELTJE had een begroting van 4,2 miljoen gulden die met bijna een miljoen werd overschreden. Aan het einde van de draaiperiode was er geen geld meer om de scènes die zich in Amerika afspelen daar ook te draaien. Dave Schram en Maria Peters zagen in Volendam een mooi schuin oplopend straatje aan de haven, waar de 'Amerikaanse' scènes zijn gedraaid. Daarna heeft de art direction een oude foto van Manhattan bewerkt, die daarna achter de beelden is gezet.

Ruud Veldkamp komt niet uit Rotterdam, maar uit Noord-Holland en spreekt weliswaar niet met een Rotterdams accent, maar wel slordig Nederlands. Hij is gekozen uit meer dan 300 kinderen. In 'Het Parool' van 8 december 1999 (artikel Jos van der Burg): "De hoofdrol wordt gespeeld door Ruud Feltkamp die het er redelijk afbrengt, maar die ook laat zien dat hij geen briljant natuurtalent is. De kritiek raakt een gevoelige snaar bij Peters. 'Wat mensen niet zien, is dat Kruimeltje een heel moeilijke rol is. Ruud moest alle registers opentrekken, van vrolijk tot verdrietig, van kwaad tot humoristisch. Zulke rollen kom je in Nederlandse kinderfilms vrijwel nooit tegen. Vergelijk zijn rol maar eens met die van Danny de Munck in CISKE DE RAT. Die hoefde alleen maar te somberen, wat hij heel goed deed, maar het was wel een eendimensionale emotie. Of kijk eens naar ABELTJE. Die film is zo gemonteerd, dat Ricky van Gastel nooit langer dan drie seconden in beeld is, zodat je de kans niet krijgt om te zien of hij goed kan spelen. Ricky heeft auditie gedaan voor KRUIMELTJE, maar hij was een stuk minder dan Ruud. Dat zeg ik niet om Ricky naar beneden te halen, maar om duidelijk te maken dat Kruimeltje echt een heel lastige rol is. Trouwens: ik ben nog geen kind tegengekomen dat niet met Kruimeltje meegaat in de film." Tessa en Quinten Schram zijn de kinderen van regisseur Maria Peters en producent Dave Schram. Zij zijn te zien in de scène waarin Kruimeltje bij de buren mag komen meeëten, wat inhoudt dat zij één aardappel krijgen.

De film is vrij dicht bij het boek gebleven. In het boek zijn de ouders van Kruimeltje getrouwd ook al wonen ze niet bij elkaar, in de film niet. In de film wordt Vrouw Koster in haar eigen huis aangerand door een dronkaard, terwijl ze in het boek de zatlap slechts het huis uitzet. Vrouw Koster is in het boek bijna altijd slecht. Ze vergiftigt Kruimeltje door steeds te zeggen dat zijn echte moeder hem zomaar heeft achtergelaten. Maria Peters heeft dat veranderd, omdat ze wel voor hem zorgt. Daarom laat Maria Peters Kruimeltje een kaars voor haar opsteken in de kerk. Geschrapt is het gegeven dat Kruimeltje een pook heet maakt en dat vrouw Koster die beetpakt. Verder zijn enkele Amerikaanse passages die in de fantasie van Kruimeltje afspelen geschrapt. Het probleem van het intomen van het wilde karakter van Kruimeltje door Wilkes, is niet zo expliciet in de film terechtgekomen. Het verhaal is niet geactualiseerd. Toegevoegd is het door Kruimeltje thuis uitnodigen van zijn vriendjes uit het gesticht. Aan het einde van de film komt het boek 'Kruimeltje' in beeld. Dat is bedoeld als hommage aan Chris van Abkoude.

Thomas Acda had de rol van meneer Wilkes kunnen spelen, maar hij vond zijn uiterlijk daarvoor niet geschikt.

In 1993 is in het Rotterdamse Jeugdtheater Hofplein de jeugdmusical 'Kruimeltje' opgevoerd. Hiervan is door regisseur Eduard Huis in 't Veld ook een verfilming gemaakt, die op zondag 25 december 1994 door Veronica werd uitgezonden (65 minuten). In de hoofdrollen destijds Casper Haring (titelrol), Mies de Heer, Joep Dorren, Frits Lambrechts en Loes Luca.

De promotiecampagne voor de film KRUIMELTJE kende een zorgvuldige gepland verloop. Producent Hans Pos van Shooting Star Film Company, distributeur Buena Vista International en publiciteitsagente Monique van Schendelen kozen voor aanvankelijke geheimzinnigheid, zodat de nieuwsgierigheid naar de Nederlandse productie bleef bestaan en liefst nog extra werd gevoed. Om in de stemming te komen zond de KRO (die meebetaalde) vanaf dinsdag 16 november 1999 een week lang dagelijks een stukje uit van 3,5 minuut in 'Alles kits'. Omstreeks die tijd verscheen in openbare bibliotheken ook een 'PagerClip' (#941). Ook werden reclamespotjes op televisie uitgezonden.

De belangrijkste concurrent voor KRUIMELTJE was de Disney film TARZAN. KRUIMELTJE won het pleit en voerde zelfs enkele weken de Nederlandse bioscoop top 10 aan. Alleen al in de eerste twee weken na uitbreng bracht de film het met 112 kopieën tot 110. 000 bezoekers. In het eerste weekeinde gingen 50.000 bezoekers KRUIMELTJE zien. Dit waren 15.000 bezoekers meer dan ABELTJE in het beginweekend trok. Op woensdag 19 januari 2000, in speelweek 7, werd de miljoenste bezoeker verwelkomt. ABELTJE deed daarover in 1998/1999 21 weken.

Van de speciale filmeditie van KRUIMELTJE zijn in korte tijd 50.000 verkocht.

Persreacties:
'Het Parool' d.d. 8 december 1999: "De zware titelrol van Ruud Feltkamp wordt slim ondersteund door een rijk ensemble. De meeste acteurs lijken te genieten van de kans om eens flink uit te pakken. (...) De film duurt aan de lange kant -de onvermijdelijk reünie wordt eindeloos uitgesteld- maar tegen het einde zijn de meeste toeschouwers toch al veranderd in één grote berg mierzoete, besneeuwde oliebollen."

'NRC Handelsblad' d.d. 8 december 1999: "De vormgeving van het geheel in Nederland gereconstrueerde Rotterdam omstreeks 1920 is overtuigend, halverwege Breitner en Anton Pieck. Het scenario lost enkele problemen elegant op, en treft een toon ergens tussen Dickens en Swiebertje. (...) Hoofdrolspeler Feltkamp moet het hebben van zijn schattigheid, niet van zijn acteertalent, dat tot overmaat van ramp contrasteert met bijrolletjes van zwaargewichten. Vooral Jan Decleir, als een sadistische weeshuisdirecteur die zo graag 'Vader' genoemd wil worden, imponeert bijzonder. (...) KRUIMELTJE is een moedige poging om een familieklassieker te maken, en getuigt van veel fantasie en doorzettingsvermogen. De modernisering van een aftandse bestseller is een ongelijke strijd en leidt soms tot onbedoeldde lacheffecten (...) Het is onschuldig en nostalgisch vertier, dat vaak balanceert op de rand van oubolligheid, net als het proza van Van Abkoude."

'HP/de Tijd' (Erik Spaans) d.d. 10 december 1999: "De technische onvolkomenheden en knulligheden die zoveel Nederlandse films ontsieren, zijn hier afwezig. Op de art direction, figuratie, kostuums en decors van KRUIMELTJE valt niets af te dingen. (...) Het enige dat ik op KRUIMELTJE heb aan te merken, is gebrek aan flair en durf in de regie. Van de oneindige hoeveelheid mogelijkheden om iets in beeld te brengen, kiest Peters steevast de degelijke, sobere variant. Dat is geen schande; het valt te prefereren boven de inhoudsloze mooifilmerij van regisseurs die zich zozeer uitputten in het zoeken naar verrassende camerastandpunten dat ze amper aan het vertellen van een verhaal toekomen. Maar Peters is wel érg sober. Ze heeft hier en daar mogelijkheden laten liggen om de film brutaler en visueel spannender te maken. Laat ik daar maar meteen aan toevoegen dat het verwijt afkomstig is van een volwassene die te veel films heeft gezien. Ik weet zeker dat ik als tienjarige onvolwaardelijk enthousiast over KRUIMELTJE zou zijn geweest."

'Algemeen Dagblad' d.d. 9 december 1999: 'De tienjarige Ruud Feltkamp speelt erg wisselvallig. (...) Peters heeft van KRUIMELTJE een warme, verzorgde en sfeervolle film gemaakt. Over de invulling van de bijrollen is goed nagedacht (...). De film zit echter ook vol clichés die nu eenmaal horen bij dit soort smartlappen met happy ending. En daarom is twee uur een lange zit voor volwassenen die de avonturen van dit straatschoffie bekijken, maar hun kinderen zullen er vast anders over denken.'

'Preview' nummer 10 (winter 1999/2000): 'De acteerprestaties in KRUIMELTJE zijn wisselend. Het charismatische hoofdrolspelertje Ruud Feltkamp zal moederharten vertederen maar mist tegelijkertijd de brutaliteit van een echt straatschoffie. Verder wandelt er een aantal houten klazen rond in KRUIMELTJE (vooral het Wilkes-karakter lijkt uit bordkarton gesneden) en het jongenstehuis zit vol onvermijdelijke Gooise accentjes. Maar daar tegenover staan uitstekende rollen van Jan Decleir en John Kraaykamp sr. als lekker excentrieke hondenbewaker. En verder maken de sfeervolle muziek van Doe Maars Henny Vrienten, de mooie aankleding en werkelijk schitterende lokaties -zoveel mooie oude plekjes zag u nog niet eerder in een Nederlandse productie-, van KRUIMELTJE onbetwist de ideale film voor gezinnen die rond de feestdagen ouderwets bioscoopvermaak zoeken.'

Meer informatie in het artikel 'Alles komt goed' van Beatrijs van Agt in 'Skrien', nummer 239 (december 1999/januari 2000); pagina 7-9.

Nederlandse inzending 2000 voor de Oscar voor de beste buitenlandse film.

Facts

Gebruikte filmfragmenten: THE KID (1921), THE IMMIGRANT (1917) en THE LAST OF THE MOHICANS (1920).

Prijzen

Op het derde Kristiansand Children's Film Festival in Noorwegen in mei 2000 kreeg Kruimeltje de Ludi - Award, nadat de film door het publiek tot de beste was uitgeroepen.

In Texas (Verenigde Staten) kreeg de film op het 33rd Annual WorldFest - Houston International Film Festival de Special Jury Award in hetprogrammaonderdeel familie-/kinderspeelfilm (april 2000).

Ludi Award voor de beste film in het hoofdprogramma op het Kristiansand International Children's Film Festival (Noorwegen) in mei 2000.

Filmuziek

Henny Vrienten

Camera

Hein Groot

Montage

Ot Louw

Kostuums

Bernadette Corstens

Geluid

Leo Franssen

Stunts

Willem de Beukelaer, Martin Lader, Marco Maas, Michel Struik, Diana Wiersma

Special effects

The Snow business, Tim Howell, Martin McLaughlin, Roland Hathaway, Arthur van Oest

Kleur

Kleur

Art director

Hemmo Sportel