Zjoek: de kunst van het vergeten (1987)

Verhaal

In 'The mind of a mnemonist' beschrijft Luria het geval van een man met een absoluut geheugen. Deze Solomon S. herinnert zich gebeurtenissen van twintig jaar geleden net zo scherp als die van de vorige dag. Zijn brein slaat alles op, zonder uitzondering, ook de zaken die hij liever vergeet. Om te leren vergeten, schrijft hij de gebeurtenissen op en verbrandt hij de aantekeningen. 'The man with a shattered world' gaat over de jonge soldaat Ljova Zasetsky, die in het voorjaar van 1943 door een granaatscherf aan het hoofd werd verwond. Door hersenletsel is hij niet meer in staat om indrukken tot één geheel samen te voegen. Zijn wereld valt uiteen in fragmenten. Hij kan niets onthouden en moet via een bepaald systeem opnieuw leren spreken, lezen en schrijven. Olga, de therapeute van Ljova, wijst hem erop dat zijn hand meer weet dan zijn hoofd. In de film is het personage van Ljova opgesplitst in twee figuren: het ene Ljova Z., is de stamelende idioot met een scheef hoofd en de stomme grijns die de wereld ziet, het andere Zasetsky, verwoordt wat Ljova Z. ondergaat door het zelfgeschreven levensverhaal. Het resultaat kan hij zelf niet lezen, omdat hij de eerste letters van een woord al is vergeten als hij bij de laatste is aangekomen. Olga is de verbindende factor tussen de twee hoofdpersonen. Olga is geïntigreerd door Solomon. Hoewel Solomon grote moeite heeft met abstract denken, weet Olga een onuitwisbare indruk bij Solomon achter te laten. Niet door een zoen, zoals ze zelf graag zou hebben gewild, maar door de moedervlek achter haar oor te tonen: een 'zjoek'. Zjoek is het Russische woord voor 'kever' , maar het staat ook voor de angst van een kind voor het donker en de angst voor geheugenverlies.

Cast

Hans Dagelet (Solomon S.), Felix-Jan Kuypers (Ljova Z.), Guusje van Tilborgh (Olga), Rudolf Lucieer (A.R. Luria), Herman Naber (welzijnsofficier), Anke Lankzeyer (zangeres), Dorijn Curvers (zuster Tatjana), Maarten Wansink (Pjotr), Betty Aardewerk (moeder S.), Gerard Stigter (vader S.), Coby Stunnenberg (moeder Z.), Tamar Baruch (Zjenja), Hannie Scherpenzeel (Tamara)

Ontstaan

De film is opgenomen in de buurt van Wassenaar, o.a. bij Landhuis 'Rust en Vreugd' De pers was verrast door deze film en verdeeld over de kwaliteit ervan.

Prijzen

L.J. Jordaanprijs 1987

Filmuziek

Henk Hofstede

Camera

Witold Sobocinski, Piotr Sobocinski

Montage

Jan Dop

Kostuums

Anke Luining, Dien van Straalen

Geluid

Hugo de Vries

Kleur

Kleur

Art director

Jan Roelfs, Ben van Os