Rembrandt (1999)

Verhaal

Frans-Duits-Nederlandse co-produktie (70:20:10). Scenario: Sylvie Matton. Rembrandt van Rijn kende geluk en verdriet, voor- en tegenspoed. In het begin viel zijn werk in de smaak bij het publiek, het paste bij de mode van zijn tijd. Dat had tot gevolg dat hij al een gevierd kunstenaar was ten tijden van zijn aankomst in Amsterdam. Rembrandt huwde de mooie Saskia van Uylenburg, die tien jaar later zou overlijden, op het moment dat de schilder en zijn werk minder in trek raakten bij de gegoede burgerij die zijn klantenkring vormde. Rembrandt sloot geen compromissen. Toen de mode lichten en kleurrijke schilderijen verlangde, volhardde hij in zijn donkere tinten en dikke lagen verf. Na de dood van Saskia had hij een relatie met zijn huishoudster Geertje en later met Hendrickje Stoffels die zijn huis binnenkwam als dienstmeid. Rembrandt raakte totaal in ongenade bij diegenen die hem in zijn eerste jaren in Amsterdam en tijdens zijn huwelijk met Saskia op handen droegen, zij veroordeelden zijn onconventionele gedrag en zijn onwil zich te voegen naar de wensen van de kunstkopers. Hij stierf berooid en eenzaam.

Cast

Klaus Maria Brandauer (Rembrandt van Rijn), Romane Bohringer (Hendrickje Stoffels), Jean Rochefort (dr. Nicolaes Tulp), Johanna ter Steege (Saskia Uylenburgh, Rembrandts eerste vrouw), Jean-Philippe Ecoffey (Jan Six), Caroline van Houten (Geertje Dirckx), Franck de la Personne (Hendrick Uylengburgh), Caroline Sihol (Maria Tesselschade), Jacques Spiesser (Joost van den Vondel), Richard Bohringer (Le pêcheur), Nicholas Palliser (Constantin Huygens), François Delaive (Govaert Flinck), Béarice Avoine (Agatha), Barbara Schulz (Janeke), Hanna ter Steege (Titus), Léonard Matton (Titus), Ludivine Sagnier (Cornelia van Rijn), Marie-Claude Mestral (Anna Wijmer), Jean O'Cottrell (Le notaire de Rembrandt), Aymeric Demarigny (Carel Fabritius), Karin Palmieri (Margaretha Tulp), Annick Brard (Alotte), Jules Matton (Titus van Rijn 6/7 ans), Christian Chevreuse (Harmen Becker), Jacques Szulevicz (Le commissaire priseur), Olivier Brochériou (Marten Soolmans), Björn Jung (Samuel van Hoogstraten), Denis Hecker (Barleus), Jules Matton (Rembrandt van Rijn 8 jaar), Joël-Joseph Barbouth (Le conspirateur), Christopher Granier-Deferre (Le sécretaire de Tulp), Lou (Le voleur de manteau), Maja van der Broecke, Manni Lauerbach, Coby Bouwman (figurant)

Ontstaan

Productiemaatschappijen: Ognon Pictures (Frankrijk), Pain Unlimited (Duitsland). Producent: Humbert Balsan, Vibeke Windelov. Nederlandse co-producent: Peter van Vogelpoel (Argus film), TROS televisie, Cobo fonds, Nederlands fonds voor de film. Camera: Pierre Dupouey. Muziek: Nicolas Matton. Montage: François Cédigier. Decors: Philippe Chiffre. Opgenomen in o.a. Gouda, Leiden (Hooglandse Kerk) en Amsterdam. De Hooglandse Kerk in Leiden moet de Amsterdamse Westerkerk voorstellen bij de scène van de begrafenis van Rembrandts zoon Titus. De studio-opnamen vonden plaats in Keulen (Duitsland), waar op een legerterrein Amsterdamse straatjes zijn nagebouwd. Voor de rol van Rembrandt is eerst Harvey Keitel gepolst, maar die zei meteen: 'Ik ben iemand van Brooklyn, alleen al het accent, dat lukt nooit'. Klaus Maria Brandauer was onmiddellijk enthousiast. Desondanks had hij aanvankelijk geen vertrouwen in de regisseur en maakte hij Johanna ter Steege het leven zuur. Ook de plasscène in de film wilde hij aanvankelijk niet doen. Klaus vond dat vernederend om Rembrandt in het openbaar te laten urineren. Frans gesproken.Voor de film zijn Rembrandts werken herschapen door het Franse schildersechtpaar Serge Clément en Marina Kamena. Het zijn portretten geworden halverwege tussen Rembrandt en de acteurs die de rollen spelen in, om het karakter van de zeventiende-eeuwse kunst niet teniet te doen. De Franse regisseur Charles Matton is zelf ook schilder van beroep. Samen met zijn vrouw Sylvie zijn ze aan het scenario begonnen, omdat ze gefascineerd waren door Rembrandts schilderkunst en leven. Ze wisten dat Jos Stelling een film over Rembrandts leven had gemaakt, maar die vonden zij saai. Charles en Sylvie wilden vanuit een meer levendige invalshoek een film over hem maken. De film kostte ongeveer twintig miljoen gulden. Tijdens het schrijven van het filmscript raakte Sylvie Matton geobsedeerd door het leven van Hendrickje Stoffels en schreef een Franstalige roman over haar met als Nederlandse titel 'Ik Hendrickje Stoffels, de minnares van Rembrandt'. De Franse pers was verdeeld bij de première op woensdag 8 september 1999: Het dagblad Libération noemt de film een mislukte kopie van Rembrandt. "De film is ambitieus maar ijdel. Matton (66), cineast en schilder tegelijk, blijft te veel plakken aan de 17de eeuwse grootmeester; hij heeft Rembrandt proberen te imiteren, hem getracht te filmen zoals hij schilderde. Die nabootsing is niet geslaagd."Le Monde vindt: "Het is ijdel om te pretenderen dat je het werk van een meester kunt uitleggen. Matton heeft zijn illustere voorbeeld willen eren, maar elk zelfportret van Rembrandt geeft beter inzicht dan deze film. Indirect is de film daarmee een lofzang op de schilderkunst, ten koste van de filmkunst."In Le Figaro komt de peperdure Frans-Duits-Nederlandse co-productie er veel beter van af. Een minutieuze en toegenegen biografie van een genie in het alledaagse. Maar we hadden liever gezien dat de regisseur wat meer had verteld over de schilderijen zelf, over het licht, de spanning, het leven en de dood die de meester op zijn schilderijen wist vast te leggen." Het satirisch weekblad Le Canard Echainé is heel enthousiast. "De sociale invalshoek van de film doet recht aan het leven van de 'rebelse' schilder, die volgens de regisseur taboes niet schuwde en zich aan niets conformeerde."Ook prijst het blad de acteurs, onder wie de Duitser Klaus Maria Brandauer en de Nederlandse Johanna ter Steege. Maar: "De film getuigt meer van ijver dan van passie. Wat overigens geen reden is om dit filmportret van de schilder niet te omlijsten."

Prijzen

Franse César voor de beste aankleding op 19 februari 2000.

Filmuziek

Nicolas Matton

Camera

Pierre Dupouey

Montage

François Gédigier

Kostuums

Eve Marie Arnault

Kleur

Zwart-Wit