Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandse handelsmaatschappij (1976)

Verhaal

Helft 19e eeuw. Nederland houdt Indië bezet als kolonie. Er wordt grof geld verdiend met de koffiehandel. In de kerk wordt dit kolonialisme verkocht als missie. De ambtenaar Max Havelaar wordt benoemd tot assistent-resident in Lebak, nadat zijn voorganger onder verdachte omstandigheden is gestorven. Lebak is een arme en roerige provincie. De inlandse regent en de inlandse hoofden van Lebak knevelen de bevolking, in de eerste plaats om hun stand op te houden. Havelaar trekt hiertegen van leer: hij wil aan de kant van de verpauperde inlanders staan. Het jonge liefdespaar Saïdjah en Adinda maakt deel uit van deze onderdrukte groep. Zij maken mee hoe hun ouders en dorpsgenoten worden gekoeilleneerd en geplunderd. Op een gegeven moment besluit Havelaar alles of niets te spelen. Hij zal de regent en de demang aanklagen. De inlandse commissaris is op zijn hand en Saïdjah en Adinda zullen zijn getuigen zijn. Zijn directe chef, de resident, ziet er echter niets in en Havelaar krijgt het bericht dat hij is overgeplaatst. De handlangers van de demang gaan op jacht naar Saïdjah en Adinda. De jongen weet met een bootje te ontkomen. Het meisje zoekt haar toevlucht bij Havelaar. Deze gaat recht zoeken bij de gouverneur-generaal, die echter niet thuis geeft. Adinda is dan al bij hem weggegaan, naar de Lampongs om deel te nemen aan de guerrilla tegen de Nederlanders. Daar vindt Saïdjah zijn geliefde terug: zij is gedood. Hij loopt in de bajonetten van de soldaten. Max Havelaar keert terug naar Nederland en probeert zijn geschiedenis gepubliceerd te krijgen met het geld van een oude klasgenoot, Droogstoppel, die in de koffiehandel zit. Film eindigt met Psalm 67, vers 1.

Cast

Peter Faber (Max Havelaar), Sacha Bulthuis (Tine), E.M. Adenan Soesilaningrat (Regent), Maruli Sitompul (Demang), Krijn ter Braak (Verbrugge), Carl van der Plas (Resident), Rima Melati (mevrouw Slotering), Joop Admiraal (Slotering), Pitradjaja Burnama (Djaksa), Herry Iantho (Saïdjah), Nenny Zulaini (Adinda), Sofia W.D. (Babu), Minih bin Misan (Saïdjah's vader), Rutger Hauer (Duclari), Frans Vorstman (Gouverneur-generaal), Helmert Woudenberg (Planter), Hugo Koolschijn (Luitenant), Mello Nieuwenhuis (Maxje), Adrian Brine (Dokter Bensen), Eric van der Donk (De Waal), Dolf de Vries (Hendrickx), Peter Oosthoek (Wawelaar), Leo Beyers (Droogstoppel), Trees van der Donck (mevrouw Droogstoppel), Anne van Gool (Marietje), Klaas Jan Weert (Frits), Benny (de tijger), Henk ten Berge; nasynchronisatie: Fons Rademakers (stem)

Ontstaan

Budget: ongeveer vier miljoen gulden. De Franse componist George Delerue zou de muziek componeren, maar hij vond dat muziek de film minder zou maken.Het maken van MAX HAVELAAR werd gestimuleerd door de Indonesische regering. Rademakers -- op zoek naar inspiratie en locaties voor een film naar 'De stille kracht' van Couperus -- kreeg van Indonesische zijde te horen dat men zeer positief zou staan tegenover een film over de legendarische Max Havelaar. Rademakers vond een Indonesische co-producent en ondanks gigantische productionele problemen -- de film is voor het grootste gedeelte op locatie in Indonesië opgenomen en in Nederland wordt de helft van de film (werkkopie plus geluid) gestolen -- werd de film een groot succes. Interessant is dat in Europese landen met een koloniaal verleden zoals Engeland, Frankrijk en Duitsland, de film niet werd uitgebracht, terwijl in Noorwegen de film vier maanden voor uitverkochte zalen liep en in de VS de belangstelling groot was.MAX HAVELAAR heeft in de VS op de Filmex en het tweede International Film Festival of Seattle in 1977 gedraaid. De film was in Seattle zeer succesvol en kwam zelfs door het roulement in één bioscoop terecht in de 'Variety-top 50'. Het verdere Amerikaanse roulement was matig succesvol, mede door de onduidelijke voorlichting naar het publiek; de film werd vaag en onduidelijk aangekondigd met 'an epic saga of passion and power'.Door de uitgebeelde onderdrukking door de feodale regenten duurde het tot 1987 dat de film -onder de titel SAïDJAH EN ADINDA- werd vrijgegeven door de Soeharto-censuur.Kritische inhoudelijke beoordeling van de film in 'Skrien' nummer 62 (februari 1977).727.257 bezoekers.

Facts

De Belgische acteur Julien Schoenaerts zou Max Havelaar spelen, maar omdat hij weigerde zijn baard af te scheren ging de rol naar Peter Faber. Rutger Hauer was ook in de rece, maar verloor van Faber. Peter Faber moest bij het begin van de opnamen van Fons Rademakers zijn oude kunstgebit weer in, omdat hij door zijn nieuwe gebit een heel ander uiterlijk had gekregen.

Prijzen

Speciale juryprijs op het Filmfestival van Teheran. Ereprijs op het Filmfestival van Napels. Bodil voor de beste niet-Amerikaanse film van 1981, Denemarken. In oktober 1979 door lezers van 'Filmfan' uitgeroepen tot de beste Nederlandse geluidsfilm vóór PASTORALE 1943 en ANGELA.

Camera

Jan de Bont

Bioszalen

19 bij première

Kleur

Kleur