Nachtvlinder (1999)

Verhaal

Een huiveringwekkend sprookje over Sarah, een jonge vrouw op zoek naar haar vader, over Ruben, een prins die vliegt als de weerlicht, over de albinokoning van Haland, over Wogram, alchemist, gedaanteverwisselaar en moordenaar, over Walko, de koningsjutter en over magie, over wonderen, over humor, afgunst, dood en liefde. NACHTVLINDER gaat over een Middeleeuwse koning, die geen daglicht kan verdragen. Als ergens in zijn rijk een alchemist een blauwe schelp vindt, is er hoop voor de koning, want van de schelp kan een bril gemaakt worden die het buitenlicht filtert. Twee boeven duiken op, die de alchemist vermoorden en zijn blauwe schelp stelen, waarna zij zich aan het hof als alchemisten uitgeven. Uiteindelijk worden zij ontmaskerd door de dochter van de vermoorde alchemist en de zoon van de koning.

Cast

Babette van Veen (Sarah Mogèn), Arthur Kristel (prins Ruben van Haland), Hans Trentelman (Onorg), Maike Meijer (Hinde Baldon), Fred Delfgaauw (koning Olaf van Haland), Jules Croiset (Abraham Mogèn), Ramses Shaffy (Walko van Haland), Herman van Veen (alchemist Wogran), Syb van der Ploeg (reiziger), Bert Visscher (zot Hansworst), Karin Bloemen (Geertrui Moens), Niels Reijnders (Martijn), Sarah de Wit (Alma Mogèn), Frits Lambrechts (stuurman), Joep Onderdelinden (marskramer), Lori Spee (moeder Mogèn), Mario Juch (buurman), Rob van Gestel, Hans van Leipsig (kok), Theo Westerduin, Jur van der Lecq (Lansknecht), Michiel Kerbosch (waard), Piet van de Pas (monnik), Bas Boterbloem (overvaller op het strand), Gaëtane Bouchez (hofdame Ligora), Boris ('Wolf' de hond); Figuratie: Myrna van Kemenade (jonge albino vrouw), Carolina Haitsma Mulier, Louise Haitsma Mulier (tweeling), Daan Exo (oude monnik), Hans de Haas (handelaar), Louis Roeland (koetsier), Anne Marije van Veen (hofdame Anna), Tessa Ansinger (jonge wasvrouw), Nard Reijnders (man met doedelzak), Bert van Calker (didgeridoospeler), Dio van Delden, Bas Boterbloem, Tamara Cop (lijken), Peter de Vries, Jaap Brandt (boer), Neeltje van den Brand (boerin), Remco Hendriksen (man met trom), Bert van Calker (jongleur), Karel Vermijs (vuurspuwer), Marijke Lips, Vicky Derks (dansende meisjes), Herman Egbers (geestelijke), Felix Messemaker (molenaar), Arild Veld (assistent smid), Tineke Anin (kleine boerenvrouw), Martijn Kappers (man bij diner), Ewoud Eggink (zielenherder), Edith Leerkes (jonkvrouw met luit), Leontien Nelissen, Erica Brand (vroedvrouwen), Willemijn Bronius (baby), Toin Peemen (stand-in koning Olaf van Haland en van Onorg), Arid Veld (stan- in Walko van Haland), Sindy van Hooydonk (stand-in Sarah Mogèn), Bas Boterbloem (stand-in Ruben van Haland)

Ontstaan

Budget: circa 2 miljoen gulden; voornamelijk afkomstig van particuliere geldschieters waaronder Herman van Veen zelf.

Opnamen o.a. in het archeologische themapark Archeon en op het landgoed Schothorst bij Amersfoort. Daarnaast op Slot Loevestein, in Bergen aan Zee, op het IJsselmeer en in Lech (Oostenrijk). De film speelt in een tijd die vergelijkbaar is met de Middeleeuwen. Het kunnen niet de Middeleeuwen zijn, omdat in de film een moderne hangglider voorkomt.

Babette is de dochter van Herman, Arthur is de zoon van Sylvia Kristel en Hugo Claus.

Bij het maken van NACHTVLINDER liet Van Veen zich inspireren door het werk van striptekenaar Hans G. Kresse, bekend van Eric de Noorman.

De film is opgedragen aan Aloïs Kurzmann, een goede vriend van Van Veen, die in 1995 aan kanker overleed, en aan H.G. Kresse. Jeroen Krabbé was een van de mensen die het script van Van Veen las en aanbevelingen gaf. De twaalfde versie van het script was verfilmbaar.

NACHTVLINDER is de eerste film waarbij investeerders kunnen profiteren van de nieuwe fiscale afschrijvingsmogelijkheden waarmee de overheid de Nederlandse filmproduktie wil stimuleren. Minister Jorritsma van Economische Zaken gaf op 2 februari 1999 de film de eerste filmverklaring, noodzakelijk voor het in aanmerking komen voor de regeling. Het budget van NACHTVLINDER was ruim 2 miljoen gulden. De KRO zond op woensdag 1 september 1999 van 00.05 tot 00.31 een reportage 'The making of "Nachtvlinder"' uit.

Zeer slecht ontvangen;
'Het Parool': "Gevreesd moet worden dat Van Veen met NACHTVLINDER een filosofische film over leven en dood heeft willen maken, maar de uitwerking van zijn middeleeuwse sprookje is zo tenenkrommend knullig, dat de film vooral vragen oproept over Van Veens beoordelingsvermogen. Niet alleen het scenario is een rommelkast vol slecht geacteerde, losse scènes, ook wordt nooit duidelijk voor wie de film is bestemd". In 'Het Parool' van donderdag 16 september 1999 stond een reactie van Ron van Eeden, de manager van Herman van Veen, over de vernietigende recensies: "Als je van dat soort ondergrondse aantijgingen zoals in jullie krant te verduren krijgt, kan dat [in een dip raken] moeilijk anders hè! Wàt een ondermaatse kritiek en onzorgvuldigheid. Ik vond het onfatsoenljk, want een aantal kranten... Dat waren persoonlijke aanvallen. Ging niet over de film (...) Puur gebrek aan respect. Dit verdient hij niet. Vanaf het begin hebben we cynisme gevoeld, zo van: oh God, hij moet ook zonodig een film maken. Dat is pijnlijk en vernederend allemaal. Maar wat kunnen wij ertegen doen? Niks. (...) Natuurlijk zit hij er mee [dat de film zo flopt]. Het zou onmenselijk zijn als dat niet zo was. (...) Het leken wel persoonlijke afrekeningen. Nou, wíj maken iets wat wíj mooi vinden. Maar goed, ik ben subjectief: ik ben ook producent van de film, dus...".

In de 'VPRO gids' nummer 39-1999:
"Herman van Veens NACHTVLINDER, zijn tweede speelfilm, werd neergesabeld door de kritiek. Nochtans verschenen in de landelijke dagbladen advertenties waarin de film met louter wervende quotes de hemel in werd geprezen. Hoe zit dat? (...) Ron van Eeden: 'Toen wij met de film bezig waren voorvoelden we dat hij door sommigen hard zou worden aangepakt. Vraag me niet hoe, dat wisten we gewoon. En het lijkt er inderdaad op dat sommige critici de gelegenheid te baat hebben genomen een rekening met Herman te vereffenen. Om een beetje tegenwicht te bieden hebben we besloten die advertentie te plaatsen.' (...) VPRO's Thomas van den Bergh: 'En waarom zijn [de] bronnen dan niet vermeld?' Ron van Eeden: 'Dat is in overleg met de distributeur gebeurd. Het werd zo veel informatie, alles bij elkaar. (...) Al deze citaten komen letterlijk uit kranten en tijdschriften. Ik zie niet in wat daar voor bedrog aan zit.'"

In de eerste weken trok de film slechts 10.000 bezoekers, waarvan 4.000 bij de speciale voorpremières. In Utrecht, de geboorteplaats van Herman van Veen, was de film niet te zien, omdat de bioscoopondernemingen Wolff en Pathé geen doek vrij maakten.

Filmuziek

Nard Reijnders

Camera

Jan van den Nieuwenhuijzen

Montage

Gert-Jan de Vries

Geluid

Alex Booij

Kleur

Kleur