Televisiejournalist Bas Haan (Fedja van Huêt) creëert zijn eigen monster wanneer hij in zijn onderzoek naar de Deventer moordzaak steeds meer in het kamp wordt gezogen van degenen die ‘de klusjesman’ van moord beschuldigen. Een media-hetze is het gevolg waardoor het leven van 'de klusjesman’ en zijn vrouw verandert in een ware nachtmerrie. Onthutst door deze 'trial by media' besluit Bas de complotten te bestrijden met de feiten, maar tot zijn frustratie blijkt de beeldvorming sterker dan de werkelijkheid. Hij gaat tot het uiterste om de waarheid boven tafel te krijgen: is er iemand ten onrechte veroordeeld door de rechter of is er juist sprake van een onschuldig slachtoffer?
Cast
Fedja van Huêt (Bas Haan), Yorick van Wageningen (Michael de Jong), Lies Visschedijk (Meike Witterman), Mark Kraan (Ernest Louwes), George Tobal (Steve), Porgy Franssen (Peter van Koppen), Marike Mingelen (Gerda), Bart Klever (Willem), Leon Voorberg (Rein), Ortál Vriend (Mireille), Jasper van overbruggen (tvpresentator Aart de Graaf), Pauline Greidanus (Anneke Louwes), Ad Knippels (advocaat Jan Vlug), Huub Smit (Paalman), Mads Wittermans (De Roy van Zuydewijn), Astrid van Eck (Adee Schoon), Reinier Bulder (professor Jan van Mourik), Carmen van Mulier (Esther), Rogier Schippers (baas Michael), Remco Melles (Richard Eikelenboom), Janni Goslinga (president van het hof), Mieneke Bakker (Wanda Waisvisz), Daan Aufenacker (Geert-Jan Knoops), Delphin Metsers (intern Meike), Jan Sebastian van Setten (gevangenbewaarder), Dirk Gunther Mohr, Maurice de Hond (Maurice de Hond op archiefbeelden)
Ontstaan
‘De boekhouder’ Ernest Louwes werd in 2004 op basis van DNA-bewijs voor de moord op weduwe Wittenberg veroordeeld tot twaalf jaar celstraf. Toch wist De Hond vanaf 2005 half Nederland ervan te overtuigen dat de klusjesman de dader was. Louwes was immers eerder op basis van ondeugdelijk bewijs veroordeeld, het DNA-bewijs kon dus ook niet deugen. De Honds campagne bereikte zijn dieptepunt toen het graf van de weduwe werd heropend op basis van de absurde theorie dat ‘de klusjesman’ daar het moordwapen had verstopt.
Kijkwijzer: 12 jaar (angst, grof taalgebruik).
Geplande première was 14 januari 2021.
Pers
Guido Tienhooven op AD.nl op 31 augustus 2021: "Spannend, dramatisch en urgent: De Veroordeling is een van de beste Nederlandse films van het jaar
Het is een meesterzet: de ‘babbelscènes’ met acteur Fedja van Huêt als voormalig Netwerk-journalist Bas Haan die zich stortte op de geruchtmakende Deventer Moordzaak, worden hier afgewisseld met momenten vol ijzige stilte.
De Veroordeling, gebaseerd op Haans gelijknamige boek, neemt ons namelijk niet alleen mee in de hobbelige zoektocht naar de waarheid, maar ook naar wat zich achter de dichtgetrokken gordijnen van het echtpaar De Jong moet hebben afgespeeld.
Na de veroordeling van boekhouder Ernest Louwes voor de moord op de weduwe Wittenberg, kwam opiniepeiler Maurice de Hond om de hoek kijken. Hij wist het zeker (en nog steeds): niet Louwes, maar Michaël de Jong alias De Klusjesman had het gedaan. Iedereen dook bovenop deze twist, ook Haan die De Hond een podium bood in ‘zijn’ actualiteitenprogramma. Het had uiteindelijk geen juridische gevolgen, maar voor De Jong en zijn vriendin Meike was het kwaad al geschied.
Hoe het stel probeert kalm te blijven onder deze aantijgingen, zich groot houdt, tot de paniek onherroepelijk toeslaat, zorgt voor de meest indrukwekkende scènes. Mede dankzij knap ingetogen spel van Yorick van Wageningen en Lies Visschedijk, maar ook dankzij de trefzekere regie van Sander Burger die precies weet hoelang hij deze momenten moet laten ademen en wijselijk kiest voor ongemakkelijke kalmte in plaats van de boel met voor de hand liggende dialogen dicht te plamuren.
Nog een pluim: zoals alle écht goede films over een waargebeurd stuk geschiedenis, gaat het stiekem evengoed over het nu. Actuele thema's als ‘fake news’ complottheorieën en hypevorming komen voorbij, zonder dat het allemaal een saai lesje wordt. De Veroordeling is een voltreffer en een van de beste Nederlandse films van het jaar."
Kevin Toma op Volkskrant.nl op 1 september 2021: "In het eerste deel van De veroordeling, over de nog altijd geruchtmakende Deventer moordzaak, weet ook de film het zeker. Niet de tot twaalf jaar gevangenisstraf veroordeelde boekhouder, maar de ‘klusjesman’ heeft de Deventerse weduwe Wittenberg in 1999 vermoord.
Die enge bril, die ontwijkende houding: je zíét dat Michaël de Jong (Yorick van Wageningen) het heeft gedaan. Op Wittenbergs begrafenis strooit hij met daderkennis. Zelfs geliefde Meike Wittermans (Lies Visschedijk) gaat twijfelen.
Netwerk-journalist Bas Haan (een uitstekende Fedja van Huêt) heeft aanvankelijk geen oog voor De Jong. Liever openbaart hij de justitiële dwalingen in de zaak dan iemand anders te beschuldigen. Eindelijk gerechtigheid, denkt hij, als Ernest Louwes (Mark Kraan) in 2003 vrijkomt in afwachting van verder onderzoek.
Wanneer het Bossche gerechtshof begin 2004 het definitieve vonnis uitspreekt, is dat de enige filmscène waarin Louwes, De Jong en De Haan samenkomen. Schrijver-regisseur Sander Burger en co-scenarist Bert Bouma tonen het nauwgezet gereconstrueerde tafereel twee maal, vol nadruk op Louwes’ paniek en De Jongs omineuze aanwezigheid: een slim staaltje verdacht maken, dat later nog betekenisvoller zal worden.
De veroordeling is gebaseerd op Bas Haans boek De Deventer moordzaak: het complot ontrafeld (2009). De eerste filmplannen waren er toen al, maar het duurde jaren voordat de financiering rond was. De release werd bovendien uitgesteld vanwege corona.
De veroordeling voelt evenwel zeer actueel, door de focus op nepnieuws en alternatieve feiten. Burger en Bouma bijten zich vooral vast in het mediacircus dat na Louwes’ veroordeling losbarstte: opiniepeiler Maurice de Hond wees De Jong toen als dader aan, om hem met zijn website en tv-optredens aan de schandpaal te nagelen. En dat zonder harde bewijzen, stellen de filmmakers, maar middels een constante stroom desinformatie.
Iemand ongefundeerd als dader framen: heel gewiekst, hoe de in grauwe regentinten gedrenkte film dat eerst ook zelf doet en je zodoende bewust maakt van je eigen, kneedbare blik.
De Hond, díé blijkt de onmiskenbare bad guy van De veroordeling. Terwijl Haan contact probeert te leggen met De Jong, ziet deze toe hoe zijn leven door De Honds mediaoffensief wordt verwoest. Van Wageningens vertolking kantelt indrukwekkend: de enge bril verdwijnt, het personage wordt menselijk en kwetsbaar. Ook Visschedijk is sterk, als de vrouw die De Jong onvoorwaardelijk blijft steunen.
Intussen verschijnt De Hond vooral via sluw gemonteerd archiefmateriaal. Zodoende wordt hij niet alleen een alomtegenwoordige slechterik, maar staat hij ook letterlijk buiten de stukgeslagen realiteit van zijn slachtoffers.
Kijk De Jong en Wittermans zitten in hun onderduik-caravan, terwijl ze op tv zien hoe De Hond wordt toegezongen door Claudia de Breij (‘Ik weet niet of je fout zit of goed/maar weet je, Maurice, ik ben blij dat je het doet’): schrijnender kan haast niet, in deze meeslepende, opzettelijk in zijn staart bijtende aanklacht tegen publieke stemmingmakerij."
Ronald Rovers op Trouw.nl op 1 september 2021: "Het kón niet gespeeld zijn. Zo luidde de publieke opinie toen boekhouder Ernest Louwes in 2004 in de Deventer moordzaak voor de tweede keer werd veroordeeld voor de moord op Jacqueline Wittenberg en zich in de rechtbank hevig verzette toen hij werd meegenomen. Hij moest dus wel onschuldig zijn. Een ietwat naïeve redenering en de rechter dacht er anders over.
Maar De veroordeling gaat niet over zijn veroordeling. Het is ook geen reconstructie van de moord en het is ook geen rechtbankfilm. Fedja van Huêt speelt Bas Haan, een journalist van actualiteitenprogramma Netwerk die er aanvankelijk voor zorgt dat Louwes na een eerste veroordeling wordt vrijgesproken. Maar nieuw DNA-materiaal dat op de kleding van Wittenberg wordt gevonden, brengt hem aan het twijfelen. Zijn onderzoek levert echter geen nieuws op en hij wordt op andere dossiers gezet.
Maar dan stort ‘bezorgd burger’ Maurice de Hond zich op de zaak. De Hond – in de film alleen op archiefbeelden te zien – claimt al snel het bewijs te hebben gevonden: het is de klusjesman. Hij weet het ‘100 procent zeker’. Voordat de rechter zich over de zaak kan buigen, begint De Hond deze Michael de Jong in de media te beschuldigen en hem en z’n vriendin lastig te vallen, waardoor de man ernstig in de problemen komt. Ook Netwerk kan zich aan de commotie niet onttrekken en Haan duikt opnieuw op de zaak.
De film plaatst echte journalistiek tegenover manipulatieve aandachttrekkerij
De veroordeling, gebaseerd op het boek dat Haan later over de zaak schreef, plaatst echte journalistiek – bronnenonderzoek, hoor en wederhoor – tegenover manipulatieve aandachttrekkerij met winstoogmerk. De film laat zien hoe het eerste levens redt en het tweede levens verwoest. Welk winstoogmerk De Hond had en misschien nog steeds heeft, zie je aan het eind van de film.
Dankzij de knappe montage en regie heeft de film een razende vaart en er wordt uitstekend geacteerd. Van Huêts nuchterheid en verbetenheid en Yorick van Wageningens zachtaardigheid en verlegenheid in zijn rol van Michael de Jong geven de film vlees op de botten, zogezegd. Dat is des te indrukwekkender als je beseft hoe een film als deze de kijker een eindeloze reeks feiten moet presenteren, zonder die kijker het gevoel te geven dat hij naar een college kijkt.
Van De Honds trial by media draait je maag om. Dat is het gevoel waarmee je uit de film komt. Dit is een land waar iemand als De Hond zich al ruim twintig jaar een podium weet te verschaffen, omdat hij weet dat ‘praatprogramma’s’ koste wat kost rumoer willen. Alles voor de kijkcijfers, ook al wordt er onzin verkocht. Hopelijk verandert deze film iets aan die magere kruideniersmentaliteit van redacties, hoewel ook dat waarschijnlijk naïef is om te denken. Al zal die cabaretière die je in de slotscène ziet, zich nog lang geschaamd hebben."
