November ’44. Op het Zeeuwse Walcheren vechten tienduizenden geallieerden en Duitsers tegen elkaar. De wegen van een Nederlandse jongen die voor de Duitsers vecht, een verdwaalde Engelse gliderpiloot en een tegen wil en dank in het verzet betrokken Zeeuws meisje kruisen elkaar. Ze worden geconfronteerd met cruciale keuzes die gaan over hun eigen en andermans vrijheid. Centraal in de film staat de ‘De Slag om de Schelde’ die in het najaar van 1944 plaatsvond in Zeeland en West-Brabant en waarbij meer dan 10.000 personen het leven lieten. Deze slag, die beslissend was voor het verloop van de Tweede Wereldoorlog, staat bekend als één van de belangrijkste en heftigste slagvelden in West-Europa en toch is er door de jaren heen weinig aandacht aan besteed. De film gaat hier verandering in brengen en vertelt het verhaal van drie jonge personages die ieder op hun eigen manier met oorlog en vrijheid omgaan.
Cast
Gijs Blom (Marinus van Staveren), Susan Radder (Teuntje Visser), Jamie Flatters (Engelse gliderpiloot William Sinclair), Tom Felton (tony Turner), Jan Bijvoet (dokter Visser), Coen Bril (Henk Schneijder), Theo Barklem-Biggs (John), Scott Reid (Nigel), Marthe Schneider (Janna), Ronald Kalter (Dirk Visser), Hajo Bruins (burgemeester Oostveen), Justus von Dohnáyi (Oberst Berghof), Joep Paddenburg (Lucas), Mark van Eeuwen (Pim den Oever), Vincent van den Berg, Sytse Faber, Rutger de Bekker, Bianca Krijgsman, Owen Kaat, Koen De Sutter (vader van Marinus), Ariane van Vliet (moeder van Marinus), Lewis Conway, Pit Bukowski, Rogier Schipers, Robert Naylor, Gordon Morris, Lutz Schleisner, Jan Andreesen, Adomas Stancikas, Richard Dillane, Laimutis Sedzius, Stephan Schäfer, Jakob Diehl, Marcus Coenen, Simon Lee Phillips, Mathijs Scheepers, Joseph Hazell, Dylan Smith, Arnas Sliesoraitis, Frederik Bott, Jan Fassbender, Bart Harder, Karl Heortweard, Marius Mensink, Jelmer Ouwerkerk, Vito Sack, Ilja Rossbander, Maximilian Beck, Maximilian Jaenisch, Astrid van Eck, Vincent Linthorst, Diana Valiusaitiene, Margarita Ziemelyte; Mark Winstanley (stem)
Ontstaan
Met een budget van €14 miljoen is DE SLAG OM DE SCHELDE de grootste Nederlandse oorlogsfilm van de afgelopen 10 jaar. De film is gemaakt op initiatief van het vfonds, het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg in het kader van 75 jaar vrijheid.
De opnamen gingen 15 oktober 2019 van start. Het eerste deel van de opnames vond plaats in Litouwen waar de Zeeuwse Sloedam werd nagebouwd. Het tweede draaiblok startte 2 december 2019 in Zeeland.
Kijkwijzer: 16 jaar (geweld, angst).
Distributeur September Film wilde DE SLAG OM DE SCHELDE op 26 november 2020 uitbrengen in de bioscoop. Filmproducent Alain de Levita zat maandag 14 december 2020 midden in de wereldpremière van zijn oorlogsfilm De Slag Om De Schelde in Vlissingen toen hij het nieuws over de nieuwe lockdown hoorde. De geplande release van De Slag om de Schelde op donderdag 17 december 2020 in het hele land in meer dan 150 bioscoopzalen ging daarop niet door. De film verscheen met uitzondering van Nederland wereldwijd op Netflix.
Pers
Thomas Heerma van Voss op Filmkrant.nl op 14 december 2020: "(...) De losse verhaallijnen staan op zichzelf en vullen elkaar gevoelsmatig toch steeds aan, waardoor De slag om de Schelde een betrekkelijk breed beeld geeft van de Zeeuwse nadagen van de oorlog. Wat ook helpt is hoe strak de film er uit ziet. Er is een flink budget tegenaan gesmeten, wat leidt tot een van de visueel spectaculairste films die ooit in Nederland is gemaakt. Of het nu gaat om de luchtgevechten, veldslagen op de grond of subtielere spanning in half ondergelopen dorpjes: de decors voelen levensecht en dragen bij aan de intense, realistische sfeer. Die sfeer wordt versterkt doordat er is besloten geen al te gesuikerd verhaaltje van de strijd te maken. Iedereen praat in zijn eigen taal of accent, meerdere belangrijke personages sneuvelen, op gruwelijke details wordt nergens beknibbeld.
Je zou kunnen zeggen dat De slag om de Schelde uiteindelijk een film is over het geluk van deze drie hoofdrolspelers, want te midden van zo veel gruwelijkheden en explosies bepaalt vooral willekeur wie blijft leven. Je zou ook kunnen zeggen dat dit een film is over onverschrokkenheid: niet alleen William toont zich dapper, maar Marinus en Teuntje op cruciale momenten ook. Fijn aan De slag om de Schelde is dat de film desondanks geen geijkt heldenepos wordt. Nee, dit is geen veldslag waar de meest flitsende verhalen over te vertellen zijn. Dit zijn geen mensen over wie geschiedenisboeken volgeschreven zullen worden. Toch weet ik dat ik hen dankzij het strakke, vaardig gemaakte De slag om de Schelde voorlopig niet zal vergeten."
Ronald Rovers op Trouw.nl op 3 juni 2021: "De duurste Nederlandse oorlogsfilm sinds Zwartboek (2006) is meteen ook de beste Nederlandse oorlogsfilm sindsdien. Misschien zelfs de beste Nederlandse oorlogsfilm ooit. Ja, Soldaat van Oranje (1977) was ook fantastisch, maar die kun je beter als avonturenfilm beschouwen.
De Slag om de Schelde is veel ernstiger van toon en draait om de bijna vergeten strijd die eind 1944 in Zeeland en het noorden van België door de geallieerden is gevoerd om de toegang tot Antwerpen in handen te krijgen. Die bevoorradingsroute was cruciaal om de nazi’s uiteindelijk tot in Berlijn terug te kunnen dringen. Er stond dus veel op het spel. Maar misschien omdat die slag niet uit één gigantisch strijdtoneel bestond, zoals de landing in Normandië, weten maar weinig mensen wat zich in Zeeland heeft afgespeeld.
In de traditie van klassieke oorlogsfilms als De langste dag uit 1962 of Een brug te ver uit 1974 vertelt de film het verhaal vanuit meerdere perspectieven. Een slimme strategie, omdat je daarmee goed kunt laten zien hoe complex de coördinatie van zo’n grootscheepse aanval is. Succes werd niet alleen bepaald door wapens, maar ook door slimme timing. Bovendien kun je de vijand zo een stem geven, in plaats van die pas in het laatste halfuur te laten opduiken en alleen een soort kogelspons te laten zijn.
(...)
In De Slag om de Schelde is Willem Sinclair een militair bij de Britse luchtmacht die tijdens een vlucht boven Zeeland neerstort en met twee anderen veilig gebied moet zien te bereiken. Teuntje Visser is de dochter van een Zeeuwse dorpsarts die bij het verzet betrokken raakt nadat haar broer door de nazi’s is gearresteerd. Marinus van Staveren tenslotte is een Nederlandse nazi die bij gevechten aan het oostfront gewond raakt en naar Zeeland wordt gestuurd voor een administratieve functie. Laat in de film kruisen hun wegen elkaar.
Dit klinkt misschien als een detail, maar dat is het niet: hier is eindelijk een Nederlandse oorlogsfilm die laat zien dat je in oorlogstijd niet voortdurend de oren van elkaars hoofd babbelt, want mensen zijn dan juist voorzichtig met wat ze zeggen. De makers begrepen dat en er is gelukkig voor gekozen om het verhaal vooral in beelden te vertellen.
Cruciaal is verder dat de film nergens valse heroïek toont of het oorlogsgeweld verheerlijkt. Men had ook de tegenwoordigheid van geest om er geen romantische verhaallijn in te stoppen. Dat soort gelikte en uitgewoonde praktijken maken elke oorlogsfilm ongeloofwaardig.
De Slag om de Schelde zet juist in op angst, pijn en verlies. De film toont zowel vuurgevechten – ondanks de titel pas laat in de film trouwens – als het dagelijks leven onder het juk van de nazi’s. Dingen gaan langzaam. En moeizaam. Zoals dat gaat als de dreiging van alle kanten komt. En ook al verschijnt deze onmisbare film in het najaar op Netflix: je moet ’m echt op het bioscoopscherm zien."
Berend Jan Bockting op Volkskrant.nl op 2 juni 2021: "(...)
De strakke regie van Matthijs van Heijningen en het plotgerichte scenario van Paula van der Oest maken hun avonturen meeslepend, als de filmequivalent van een pageturner. Begrijpelijk dat dit een half jaar geleden de beoogde kersthit in de bioscopen was, tot de wereldpremière medio december precies samenviel met het begin van een nieuwe lockdown. Nu, post-lockdown, lijkt de film ideaal om een groot publiek de weg naar het verstofte witte doek te wijzen.
Een oorlogsfilm voor de seriegeneratie, zou je De slag om de Schelde ook kunnen noemen. Zeker als de film volwaardig op stoom raakt, eindigt de ene na de andere scène in een cliffhanger. De spectaculaire vliegtuigcrash vanuit het perspectief van de cockpit (een staaltje actiefilmen zoals dat niet eerder in de Nederlandse filmgeschiedenis is vertoond), eindigt doodleuk op het moment van impact – om enkele verhaalwisselingen verder pas weer door te gaan. Opwindende cinema, al gaat de dwingende verteltechniek soms ten koste van de personages en hun identiteit, hun keuzen en de gevolgen van die keuzen.
Tegelijk tekent dit de ambitie van de makers: zij creëerden een doordenderende spektakelmachine, met gevechtsscènes die linea recta uit de openingssequentie van Saving Private Ryan lijken te komen, maar ze geven óók voorzetjes op vragen over ideologie en aansprakelijkheid, over de kracht van eindeloos opgediste leugens en de noodzaak van verzet."
Ab Zagt op AD.nl op 3 juni 2021: "(...) Van Heijningen, die enige tijd in Hollywood heeft gewerkt, weet hoe hij dergelijke massascènes met veel wapengekletter in beeld moet brengen. In dat opzicht is De Slag om de Schelde uniek voor Nederlandse begrippen. Helaas zijn niet alle jonge personages geslaagd. Hun karakters worden tamelijk vlak geschetst en sommige beslissende handelingen - vooral de Engelse piloot is een oppervlakkig personage – worden niet voldoende onderbouwd. In dat opzicht verliest De Slag om de Schelde het van de Nederlandse oorlogsklassiekers die veel meer memorabele personages bevatten."
