Lucia de B.

Verhaal

Lucia de Berk (Schluter) is een eigenzinnige verpleegster, die argwaan wekt als ze voor de zoveelste keer bij een onverklaarbaar sterfgeval betrokken is. Een baby van slechts een paar maanden oud. Het ziekenhuis schakelt de politie en het Openbaar Ministerie in en de jonge parketsecretaris Judith (Harmsen) krijgt het dossier van Lucia de B. op haar bureau. Het onderzoek naar de ?Engel des Doods?, zoals de pers Lucia noemt, is zwaar. Ze heeft geen sporen achtergelaten en weigert met de rechercheurs te praten. Toch wordt ze, dankzij een bloedtest, uiteindelijk veroordeeld tot levenslang voor vier moorden en drie pogingen ertoe. Kort hierna worden er echter vraagtekens gezet bij de betrouwbaarheid van de test en Judith begint te twijfelen. Haar baas (Malherbe) wilt hier niet van horen en in Hoger Beroep krijgen zij Lucia opnieuw veroordeeld, nu zelfs levenslang met TBS. Mede dankzij het harde werk dat Judith heeft verricht...

Cast

Ariane Schluter (Lucia de Berk), Sallie Harmsen (Judith Jansen), Annet Malherbe (Ernestine Johansson), Fedja van Huêt (Quirijn Herzberg), Barry Atsma (Jaap van Hoensbroeck), Marwan Kenzari (rechercheur Ron Leeflang), Marcel Musters (rechercheur Henk Bos), Amanda Ooms (Jenny), Jobst Schnibbe (moteleigenaar), Reinout Bussemaker (voorzitter Dresden), Fockeline Ouwerkerk (Joosje), Isis Cabolet (Fabiënne), Hubert Fermin (voorzitter CEAS), Bas Keijzer (Peter), Ellen Parren (moeder van overleden baby), Belinda van der Stoep (Surinaamse medegevangene), Ronald Top (rechter-commissaris Krol), Betty Schuurman (voorzitter Spanjer), Lineke Rijxman (dokter Barbara Kobus), Jochum ten Haaf (pathaloog-anatoom), Maartje Remmers (Antoinette), Annemarie Prins (oma Lucia), Marleen Stolz (bewaakster), Hugo Koolschijn (toxicoloog Vos), Ad Knippels (Theo Bakker), Saskia Bruinsma (bewaakster), Carolien Jilesen (bewaakster), Mira van der Lubbe (bewaakster), Ingeborg Ansing (bewaakster), Sophie Wezer (bewaakster), Jaap Maarleveld (opa Lucia), Kaltoun el Fan (Diana), Alexander de Bruin (vader van overleden baby), Shannon van de Water (jonge Lucia Berk; 16), Lykele Muus (journalist), Pieternel Pouwels (moeder van Lucia), Dichi Wit (ex-junkie met baby), Verie Thijsen (Petra), Nico de Vries (Paul Johansson)

Ontstaan

Rinkel Film (ACHTSTE-GROEPERS HUILEN NIET, VAN GOD LOS, SÜSKIND) produceert de film in coproductie met de NCRV, het Zweedse Filmkreatorerna, het Luxemburgse Lucil Film en het Belgische Living Stone. In samenwerking met Gemeente Den Haag en de Gemeente Amsterdam. De film is gefinancierd door het Nederlands Filmfonds, het CoBO Fonds, de NCRV, het Zweeds Filminstituut, Rinkel Film en de Belgische Tax Shelter.Opgenomen in: Den Haag. Op 5 juni 2013 startten de opnames. Alle versies van het scenario zijn met Lucia de Berk besproken. Lucia wilde bijvoorbeeld niet een scène waarbij een arts in haar decolleté keek. (Bron: Plot, zomer 2013). De film wordt verteld vanuit de fictieve parketsecretaris Judith. De echte klokkenluider Metta de Noo is in de eindversie geschrapt. Arnout en Sander Brinks van Tangarine brachten ter gelegenheid van de release van bioscoopfilm LUCIA DE B. een hernieuwde versie uit van het nummer ?Lucia?. Het nummer werd in 2008 door de broers geschreven voor verpleegster Lucia de Berk die op dat moment onterecht in de gevangenis zat. Bij het nummer is tevens een videoclip met filmbeelden gemaakt. Tangarine nam in 2008 deel aan de Licht-voor-Lucia avond om De Berk een hart onder de riem te steken. Deze lichtjestocht, waarbij Tangarine het nummer ten gehore brengt, is ook te zien in de film.Kijkwijzer: 12 jaar (geweld, grof taalgebruik).

Facts

Lucia de Berk over de film op woensdag 2 april 2014 tijdens een uitzending van De Wereld Draait Door: "Ik heb er een dubbel gevoel over. Wat zal het allemaal weer teweeg brengen? Het is ook onwerkelijk om het weer te beleven, wat raar toch allemaal."

Pers

Jos van der Burg in 'de Filmkrant' van april 2014: "De veroordeling tot levenslang voor zeven moorden van verpleegster Lucia de Berk is misschien de grootste gerechtelijke blunder uit de Nederlandse geschiedenis. De gedramatiseerde reconstructie Lucia de B. laat zien hoe tunnelvisie ontstaat. (...) verpleegster Lucia de B. met Haagse tongval uitstekend gespeeld door Ariane Schluter (...) Lucia de B. gaat over tunnelvisie. Overtuigend laat de film zien hoe zoiets ontstaat. Doordat iedereen wil geloven dat de verpleegster een seriemoordenares is, worden alle gebeurtenissen en feiten zo geïnterpreteerd dat er maar één uitkomst mogelijk is. Als de openbare aanklager bij Lucia geen emotie ziet als ze wordt opgesloten, verbaast haar dat niet, omdat het past bij het profiel van een psychopaat. Wat ze niet ziet, is dat de vrouw even later in haar eentje als één brok wanhoop in haar cel in huilen uitbarst. Omdat de openbare aanklager geen harde bewijzen voor haar schuld heeft, grijpt zij naar het dubieuze juridische middel van het schakel- of kettingbewijs: als één moord kan worden bewezen, zijn de andere sterfgevallen ook moorden, omdat ze in een patroon passen. Omdat de rechter de (gif)moord op de baby bewezen acht, wordt Lucia voor vier moorden (in hoger beroep zeven) tot levenslang veroordeeld. Daarna begint de lange gruwelweg naar heropening van de zaak, waarin steeds meer betrokkenen ervan overtuigd raken dat er sprake is van een rechterlijke dwaling. De omslag wordt gepersonifieerd door de parketwachter. Als uit een verdonkeremaand autopsierapport over de baby blijkt dat het kind niet aan vergiftiging is overleden loopt zij over naar de 'andere kant'. De sluitende puzzel van justitie blijkt een vergiet, met uiteindelijk vrijspraak als resultaat. Lucia de B. is een keurige gedramatiseerde reconstructie van de affaire, die iets teveel aan tv-drama doet denken. De film was indringender geweest als hij volledig vanuit het perspectief van de verpleegster was gemaakt. Het verzonnen dramatische lijntje tussen de openbare aanklager en de 'overlopende' parketwachter voelt namelijk geforceerd en overbodig. En wat willen de makers betogen met de flashbacks van Lucia's jeugd in een ontspoord gezin, waarin haar moeder haar de prostitutie indreef? Zegt het iets over het latere drama dat ze een akelige jeugd had? Interessanter zijn de terloopse verwijzingen naar de rol van de media in de affaire, die tot een mediahype leidde. Mediasocioloog Peter Vasterman stelt in zijn boek Mediahypes dat de journalistieke interesse bij een mediahype uitsluitend is gericht "op bevestiging van één perspectief, waardoor de negatieve feiten, interpretaties en opinies de berichtgeving zullen domineren." Dit is exact wat er gebeurde in de affaire Lucia de B. De media maakten van de verpleegster een heks. Met woorden ? de verpleegster heette al snel 'de engel des doods' en benadrukt werd haar prostitutieverleden ? maar ook met beelden. Rechtbanktekenaars maakten haar tot karikatuur. "De kranten zijn gek geworden", stelt Lucia's man, een nuchtere Hagenaar, in de film onthutst vast. Hoeveel invloed hadden de mediahype en de sociale commotie op justitie? In de film beschuldigt Lucia's advocaat (Fedja van Huêt) de rechter ervan dat hij onder invloed van de 'massahysterie' klakkeloos de ondeugdelijke bewijsvoering heeft overgenomen. Hij spreekt van een heksenjacht. Op zijn minst heeft hij een punt. Schrijver Maarten 't Hart, die zich inspande voor heropening van de zaak, verwoordde het zo: "Wij denken dat wij redelijke wezens zijn, dat wij niet geleid worden door angsten, door irrationele, duistere waanvoorstellingen. Toch is de zaak Lucia de B. aan het rollen gebracht door een waanidee." De Middeleeuwen zijn minder ver weg dan we denken."Marieke Kremer in 'Sp!ts' van woensdag 2 april 2014: "(...) Wie nieuwsgierig is naar de details, moet beslist een kaartje kopen voor Lucia de B.. Waarbij het overigens wel van belang is te weten dat de feiten nogal zijn aangepast. De figuren van De Noo en Derksen zijn bijvoorbeeld samengevoegd in het personage Judith Jansen (Sallie Harmsen) die als assistente werkt voor openbaar aanklager Ernestine Johansson (Annet Malherbe). Die laatste is de echte ?bad guy? en het conflict dat haar onderschikte met haar krijgt vormt een hoofdbestanddeel van het verhaal; hierin wordt De Berks strijd tegen de macht gespiegeld. Nu is dat in dramatisch opzicht een goede keus: de film wordt er spannender door. Dat er stellig wordt beweerd dat het OM ontlastend bewijsmateriaal expres achterhield, gaat echter wel wat ver. Behalve dat is er weinig op aan te merken. Harmsen houdt zich goed staande tegen oude rotten in het vak Malherbe en Schluter, en vooral die laatste levert een huzarenstukje door van De Berk veel meer te maken dan een slachtoffer alleen. In haar optreden legt ze eerst de kiem voor twijfel ? je snapt waarom anderen Lucia zien als een vreemde vogel ? en daarna laat ze haar personage langzaam bezwijken onder de druk, waarbij ze tot het bittere eind strijdbaar blijft en haar rug recht probeert te houden.Lucia de B. is daarmee een huiveringwekkende thriller en een persoonlijk drama ineen, en de film doet je verlangen naar meer filmmakers die zich aan de actualiteit willen wagen. Verhalen genoeg, zou je zeggen."Mark Moorman in ? Het Parool? van woensdag 2 april 2014: ? (?) Lucia de B. bleek Lucia de Berk te heten. Het grote publiek leerde haar kennen als de verdachte in een voor Nederlandse begrippen unieke zaak: een verpleegster die in 2004 in hoger beroep werd veroordeeld tot levenslang voor zeven moorden en drie pogingen tot moord, op de allerzwakste groep: doodzieke kinderen en bejaarden. Maar vanaf het moment dat ze haar straf ging uitzitten, betoogde een groeiende groep mensen, onder leiding van wetenschapsfilosoof Ton Derksen en zijn zus, de arts Metta de Noo-Derksen, dat sprake was van een justitiële dwaling. Aangezien er geen enkel concreet bewijs was, hing de zaak van statistische aannames, dubieuze expertverklaringen en vage karakteranalyses aan elkaar. (?) De verfilming van de zaak door Paula van der Oest valt of staat bij de vertolking van Ariane Schluter als ¬Lucia de B. Het is niet alleen een technisch heel knappe rol: de Lucia de Berk van Schluter schuurt ook. Het is op zijn minst te begrijpen dat ze in de cultuur van het ziekenhuis als een buitenbeentje werd beschouwd, wat, toen ze eenmaal een verdachte was, tegen haar begon te werken. De grootste ingreep in het verhaal is de rol van de oorspronkelijke klokkenluiders, die nu wordt toegeschreven aan een door Sallie Harmsen gespeelde parketwachter, iemand van binnen justitie dus. De oorspronkelijke klokkenluiders worden overigens nog wel genoemd op de aftiteling. De justitiële kant van de zaak is per definitie taaie materie, waarin scenarioschrijvers Moniek Kramer en Tijs van Marle moesten ingrijpen. Maar toch heb je het gevoel dat ze te kort door de bocht gaan, met een aantal genreclichés die niet echt uit de verf komen. Het moment dat de jonge justitiemedewerker de schellen van de ogen vallen, is weinig overtuigend. Opeens krijgt ze op een receptie door hoe de wereld in elkaar zit, als ze merkt dat de ziekenhuisdirectie en de top van justitie één pot nat is, die elkaar afdekken en praten over hun huizen in Toscane. Vanaf dat moment draait ze honderdtachtig graden. Ook een scène waarin de jonge heldin bewijsmateriaal ontvreemdt uit het kantoor van haar baas en een ¬scène van een politieverhoor zijn niet sterk. Ze doen afbreuk aan de manier waarop Schluter zich met huid en haar aan haar rol heeft overgeleverd.? Peter de Bruijn in ?NRC Handelsblad? van woensdag 2 april 2014: ? (?) Sociaal-economische klasseverschillen komen in Nederland ? en dus ook in de Nederlandse film ? zelden zo direct aan de orde als in Lucia de B. De film biedt ook inzicht in de dwaalwegen die zijn bewandeld (?) zo meer dan een juridische thriller, meer ook dan melodrama (?) Dat de rol van verschillende activisten en klokkenluiders die het voor Lucia opnamen is samengebald in de persoon van een fictieve jonge medewerker van justitie (Sallie Harmsen), laat dat onverlet. Regisseur Paula van der Oest en actrice Ariane Schluter durfden het aan om van Lucia de B. geen simpele, transparante en meteen sympathieke heldin te maken. Aanvankelijk is ze een vrouw die zich moeilijk laat kennen, die een pantser om zich heen heeft. Pas gaandeweg leert de kijker haar kennen, zodat de toeschouwer uiteindelijk geroerd en verontwaardigd is over dit onrecht. Precies waar de filmmakers de kijker willen hebben. Vakwerk.?

Filmuziek

Adam Norden

Camera

Guido van Gennep

Montage

Marcel Wijninga

ProdDesign

Harry Ammerlaan

Kostuums

Ellen Lens

Special effects

Rob Hillenbrink

Distributeur

Independent Films

Kleur

Kleur