Heineken ontvoering, De (2011)

Verhaal

Op een koude novemberdag in 1983 wordt ?s werelds succesvolste en rijkste bierbrouwer Alfred Heineken (Rutger Hauer) samen met zijn chauffeur Ab Doderer voor de deur van zijn kantoor ontvoerd. Wat volgt is de meest geruchtmakende en beruchte ontvoeringszaak die Nederland ooit gekend heeft. Eenentwintig uitputtende en zenuwslopende dagen verblijft de fabrikant in een koude, benauwde cel, vastgeketend en voor het eerst van zijn leven volkomen machteloos. Zijn ontvoerders, vier criminele vrienden uit Amsterdam, ondervinden grote problemen om het losgeld te incasseren. Het hele land leeft mee en houdt de adem in. Intussen neemt Rem (Reinout Scholten van Aschat) de bewaking van de twee ontvoerde mannen voor zijn rekening, waarbij hij met sadistisch genoegen Heineken vernedert en angst aanjaagt. Als eindelijk het losgeld overgedragen is, volgt de bevrijding van Heineken en zijn chauffeur. Vanaf dat moment begint de klopjacht op de ontvoerders, waarbij Heineken zich niet beperkt tot het passief volgen van de ontwikkelingen. Dominant en tot op het allerhoogste niveau wendt hij zijn invloed aan om de opsporing te laten slagen. Was hem tijdens de ontvoering de rol van prooi opgelegd, nu is híj de jager.

Cast

Rutger Hauer (Alfred Heineken), Reinout Scholten van Aschat (Rem), Laurie Reijs (Sonja), Marcel Hensema (Kees Sietsma), Sallie Harmsen (Lisa), Korneel Evers (Jan), Gijs Naber (Cor van Hout), Teun Kuilboer (Frans Meijer), Marjolein Keuning (Nan Los), Truus te Selle (mevrouw Heineken), Menno van Beekum (Doderer), Beppie Melissen (moeder van Rem), Ton Kas (vader van Rem), Gaby de Haan (politieman), Ernst Dekkers (politieman), Dave Mantel (politieman), Patrick Stoof (Sjors), Porgy Franssen (Max Moskowicz), Geert Gielissen (persfotograaf), Genio de Groot (Korthals Altes), Menno van Beekum (Joop Doderer)

Ontstaan

In 1992 werd regisseur Maarten Treurniet al door producent Gijs Versluys benaderd om een ontvoeringfilm te maken. Een gepland gesprek met Peter R. de Vries, die een boek over de ontvoering van Heineken had geschreven, kwam niet van de grond. De regisseur vond dat in het boek de ontvoerders helden zijn, terwijl het in het echt zware jongens waren. Budget 4,5 miljoen euro.Heineken ontvoerder Willem Holleeder komt niet in de film voor, er zijn twee personages samengevoegd om dramatische redenen. Rem is een samenvoeging van Willem en Remmetje. De film is een vrije interpretatie van de werkelijkheid. Er zijn vier in plaats van vijf ontvoerders. In werkeljkheid verging het de ontvoerders zo (bron Metro, vrijdag 21 oktober 2011): Cor van Hout, alias Flipper, vluchtte in 1983 samen met Holleeder naar Frankrijk. Hij overleefde aanslagen in 1996 en 2000, maar werd in 2003 geliquideerd. Frans Meijer, alias Stekel, meldde zich na de ontvoering na enige tijd zelf bij de politie. Ontsnapte in 1985 en was spoorloos tot Peter R. de Vries hem opspoorde in Paraquay. In 2002 werd hij uitgeleverd. In 2005 keerde hij als bekeerd christen terug naar Paraquay. Jan Boellaard, alias Poes, ontsnapte in 1986 uit de gevangenis, maar werd snel weer opgepakt. In 1994 schoot hij tijdens een achtervolging een douanebeambte dood en kreeg twintig jaar cel. Hij kwam vrij in 2007. Martin Erkamps, alias Remmetje, werd na zijn straf in 1996 in Spanje opgepakt wegens hasjhandel. Is een halfbroer van Van Hout.Freddy Heineken in 1992 over het idee een film over zijn ontvoering te maken: "Een film lijkt me een onzinnige exercitie. De enigen die werkelijk iets van de zaak afweten zijn mijn chauffeur Ab Doderer en ik. En wij zullen onder geen voorwaarde meewerken. Meneer Peter de Vries was niet bij de ontvoering betrokken - niet bij mijn weten althans. Ik vind het een onkies idee: zo'n film zou wel eens een gebruiksaanwijzing kunnenzijn voor ontvoerders in spe."Maandag 17 oktober 2011 was de officiële première. Donderdag 20 oktober 2011 was er een kort geding waarin Willem Holleeder de film wilde verbieden uit angst voor imagoschade. Willem Holleeder verloor op vrijdag 21 oktober 2011 het kort geding tegen IDTV Film. De topcrimineel had via de rechter willen voorkomen dat de film De Heineken Ontvoering in zijn huidige vorm in omloop wordt gebracht. De rechter in Amsterdam wees zijn eis vrijdag af. Holleeder meent dat de film hem neerzet als een meedogenloze boef. In de film komt het personage Willem Holleeder weliswaar niet voor, maar de door de filmmakers gefingeerde ontvoerder Rem zou in vele opzichten naar de jonge Holleeder zijn gemodelleerd. Volgens de filmmakers is Rem een samensmelting van Holleeder en medeontvoerder Martin Erkamps. Zij beschouwen dit als een artistieke ingreep in het oorspronkelijke ontvoeringsverhaal, die het dramatisch gehalte van de film ten goede komt. De makers vinden dat zij zich die vrijheid kunnen permitteren. Holleeder vreesde dat het publiek niet in staat zal zijn feit van fictie te onderscheiden. De fictie betreft onder meer de sadistische, psychopathische trekken die ontvoerder Rem zijn meegegeven, zeggen Holleeder en zijn advocaten. Zij hebben de film, die vanaf 27 oktober in de Nederlandse bioscopen zal draaien, niet gezien, maar baseerden hun oordeel op de trailer en een versie van het script. De advocaten Stijn Franken en Dieuwke Levinson hebben betoogd dat de makers er ook nog eens voor hebben gekozen Rem te laten vertolken door een ?lookalike? van Holleeder, acteur Reinout Scholten van Aschat. Rem moet ook daarom uit de film, meenden de raadslieden. Volgens IDTV kwam die eis neer op een verbod van de hele film. Inmiddels waren drie andere ontvoerders ook gaan morren over de film. Zij hebben sommaties gestuurd naar IDTV Film. Holleeders criminele ?gabber? van destijds, Cor van Hout, werd in 2003 geliquideerd. Willem Holleeder respecteert het vonnis in het kort geding, zo laat zijn advocaat Stijn Franken weten. ''Het was Holleeder vooral te doen om het feit dat hij duidelijk wilde maken dat bepaalde elementen in de film niet kloppen'', aldus Franken. ''Dat heeft hij nu gedaan. Hij feliciteert IDTV met deze uitslag en wenst de producent veel succes met de film.'' De inhoudelijke behandeling van het kort geding vond donderdag 20 oktober 2011 plaats in de extra beveiligde gerechtsbunker in Amsterdam-Osdorp. Holleeder, die momenteel het laatste deel van een gevangenisstraf uitzit die hem is opgelegd wegens de afpersing van enkele zakenlieden, was daar zelf niet bij aanwezig. Volgens een woordvoerder van Jusitie wogen "de belangen van Holleeder niet op tegen de risico?s die het verlaten van de inrichting met zich meebrengen."'Deze week ben ik twee keer naar de film De Heineken Ontvoering geweest. Twee keer omdat ik me er een afgewogen oordeel over wilde vormen. Maar eerlijk gezegd had ik het na één keer al gezien,' begint Peter R. De Vries zijn recensie op zijn website. 'Als ik een lijst had moeten maken van alle fragmenten die feitelijk absoluut niet kloppen, had deze de lengte van traploper gekregen. De film had gewoon 'De Ontvoering' moeten heten, in plaats van De Heineken Ontvoering.' 'Door de vooraf uitgezonden trailers kreeg ik aanvankelijk de indruk dat de makers - tegen de schriftelijke afspraak in - veel uit mijn boek De ontvoering van Alfred Heineken hadden geput. Dat is echter niet waar,' concludeert hij. 'Tot slot: Rutger Hauer is een goede, geloofwaardige captain of industry in de film, maar roept niet de herinnering aan Alfred Heineken op. Reinout Scholten van Aschat acteert echt voortreffelijk en zou wat mij betreft in de Amerikaanse film zo de rol kunnen spelen van... Willem Holleeder,' zo sluit hij zijn oordeel af. Kijkwijzer: 12 jaar (angst, geweld, grof taalgebruik).

Facts

Willem Holleeder in zijn column voor Nieuwe Revu (nummer 41-2012): "(...) Eigenlijk had de film wel verboden moeten worden, want iemand die van een waargebeurd verhaal zo'n slechte film maakt, en dan ook nog eens met de titel suggereert dat het om de echte Heineken-ontvoering gaat, is een oplichter. Eén ding heeft de heer Treurniet wel bereikt. Paul Verhoeven zal deze film nooit meer maken. En dat is echt jammer. (...) ik heb voor deze column de film voor het eerst gezien. Ik heb echt mijn best gedaan om hem af te kijken. Meneer Treurniet, dit is echt te treurig voor woorden. De titel van deze film had De Treurige Ontvoering moeten zijn. Even nog dit. Verbaasd was ik afgelopen zaterdag wel toen ik in De Telegraaf las dat Reinout van Scholten Aschat het Gouden Kalf had gewonnen voor zijn rol 'als de jongere versie van crimineel Willem Holleeder' in DE HEINEKEN ONTVOERING. Niet verbaasd vanwege zijn prestatie. Ook ik vind dat hij niet alleen sprekend op mij lijkt, maar me ook perfect nadoet. Verbaasd ben ik omdat De Telegraaf (financier van de film) samen met de heer Treurniet het hardst schreeuwde in de media dat hij mij niet speelde. Gelukkig heeft De Telegraaf dat nu gerectificeerd via dit artikel. Dat de heer Treurniet dat niet doet, vind ik overigens logisch. Hij is zelf namelijk fictie. (...)"

Pers

Marieke Kremer in 'Sp!ts' van 27 oktober 2011: "(...) Wat hier node mist, zijn de simpele elementen van hoe het met de ontvoering gaat. Er wordt nauwelijks ingegaan op de onderhandelingen over het losgeld, over het kat- en muisspel dat politie en ontvoerders speelden. In plaats daarvan zien we langdurig hoe Rem, die als ?verzorger?het meest contact met de slachtoffers heeft, Alfred Heineken (Rutger Hauer) bang maakt door te suggereren dat de zuurstoftoevoer stuk is. Dat zegt inderdaad veel over het niet zo fijne karakter van Rem, maar echt boeiend is het niet. Gelukkig trekt Treurniet de boel op tijd weer vlot, door het tweede deel te laten aanvangen: de bevrijding van de slachtoffers en de jacht die op de ontvoerders ontstaat. De rollen zijn dan omgedraaid: ondanks zijn emotionele wonden werpt Heineken zich op als jager, terwijl Rem samen met zwager Cor van Hout (Gijs Naber) uit klauwen van justitie probeert te blijven. De Heineken Ontvoering is daarmee een duidelijk met liefde en zorg gemaakte, maar wat onevenwichtige film geworden. Zo sluiten de twee delen wat toon en sfeer betreft niet naadloos bij elkaar aan, en ontbeert het eerste stuk de nagelbijtende kwaliteit die je van een film over een spectaculaire ontvoering mag verwachten. Het dramatische aspect ? de ontwikkeling van Rem ? is op zich interessant genoeg, maar dat compenseert het aanvankelijke gemis aan spanning niet. In het tweede deel vallen die twee elementen overigens beter samen, waardoor de film toch sterk eindigt. Grootste troef is echter Nederlands enige echte filmster Rutger Hauer, die als zwaar gekwelde maar ongebroken biermagnaat de show steelt. De vier broeders in het kwaad, met name Naber en Scholten van Aschat, staan daar sterk tegenover. Speciale aandacht verdient overigens de kostuumafdeling; minstens even schokkend als sommige details van de ontvoering is de herinnering aan de idiote leer-met-wollen truien en gigantische uilenbrillen waarmee wij ons toen durfden te vertonen."Mario Wisse in 'Metro' van donderdag 27 oktober 2011: "(...) begint sterk, maar zakt in de tweede helft in. (...) Rutger Hauer, niet in de lente, maar in de herfst van zijn rijke carrière, zet een harde en tegelijk sympathieke Heineken neer die zich niet klein laat kreigen door de treiterende en gewelddadige Rem. De confrontaties tussen de twee zijn de scènes die het meest bijblijven. De tweede helft van DE HEINEKEN ONTVOERING gaat over de klopjacht (...) Hauer acteert gedegen, maar hoeft nergens het onderste uit de kan te halen, simpelweg omdat het script daar geen ruimte voor biedt. De scènes op Sint-Maarten en Guadeloupe doen bovendien een beetje amateuristisch aan, alsof het budget er bijna doorheen was."Peter de Bruijn in 'NRC Handelsblad' van vrijdag 21 oktober 2011: "(...) Hauer laat meesterlijk zien hoe zijn [Heinekens] masker breekt. (...) De keuze van Treurniet om halverwege van perspectief te veranderen is gedurfd. Eerst zien we de ontvoering vrijwel alleen vanuit het perspectief van de ontvoerders; daarna vanuit dat van Heineken, die alles in het werk stelt om de daders te pakken. Maar Treurniet betaalt daar wel een prijs voor: omdat we evenals de ontvoerders niet weten wat er in de buitenwereld gebeurt, of de politie hen op het spoor is, of het net rond hen zich als dan niet sluit. Daardoor is er geen sprake van klassieke spanningsopbouw. DE HEINEKEN ONTVOERING moet het hebben van de (rudimentaire) psychologie en de vele authentiek ogende, overtuigende details. Die zorgen samen voor een soms drukkende sfeer, typisch voor de crisisjaren van de vroege jaren tachtig. Maar niet voor grote spanning. (...) Naast het mooie spel van Hauer, zijn het de zeer geloofwaardige zware jongens, die de film bijzonder maken. Kleding, haardracht, zonnebrillen, accenten; het oogt allemaal perfect. De acteurs zijn met hun onderkoelde spel, voortreffelijk op elkaar afgestemd. Een beovenbende die indruk maakt. De regisseur staat neit toe dat de kijker valse sympathie voor hen opvat. Maar ook Heineken is geen personage waar je gemakkelijk warme gevoelens voor krijgt; daarvoor is hij te zelfverzekerd, te uitzonderlijk, one of a kind. DE HEINEKEN ONTVOERING is zo een film die de kijker nauwelijks de mogelijkheid biedt zich in te leven, in daders noch slachtoffers. Knap gedaan, maar ook een beetje kil."Mark Moorman in 'Het Parool' van 26 oktober 2011: "(...) De film is alleen al de moeite waard omdat hij het moment markeert dat Rutger Hauer, na dertig jaar, weer eens in een Nederlandstalige hoofdrol te zien is, als de gekidnapte bierbrouwer, die halverwege de film van het slachtoffer in de jager veranderd. In een aantal scenes waarin we Hauer als bon vivant, gevangene en tenslotte als wreker zien bewijst hij dat er in Nederland maar een echte filmster is. Een close up van een desperate, geketende man die Singing in the rain voor zichzelf zingt heeft meer nodig dan een prima acteur - daar wemelt het van in dit land - om ons kippenvel te bezorgen. Een figuur met de statuur van Hauer werkt in een film alleen als er goed tegenspel wordt geboden. In de figuur van Rem (een fictief personage waarin we veel trekken van Holleeder tegenkomen), mooi gespeeld door Reinout Scholten van Aschat, heeft Hauer een sterke tegenstander. (...) Het middenluik, waarin Heineken gevangen zit in een loods, werkt dramatisch het best. Na de bevrijding volgt nog de lange nasleep waarin Heineken probeert om het leven van de gevluchte ontvoerders zuur te maken en tegelijkertijd bezig is om zijn huwelijk te repareren. Dit laatste deel voelt verhaaltechnisch toch een beetje als een lange epiloog. Het storendste element is echter de irritante muziek van Tom Holkenborg die voortdurend vette en onnodige accenten legt. Alsof de filmmaker scenario en acteurs niet helemaal vertrouwde voor het leveren van spanning en emotie. En dat was nergens voor nodig."Dana Linssen in 'de Filmkrant' van november 2011: "Zou 'Waarom haat jij mij?' echt het belangrijkste zijn wat Freddy Heineken aan zijn ontvoerders heeft willen vragen? Wel als we de deels fictieve De Heineken ontvoering moeten geloven. Zouden ze het erom doen? Nederlandse filmmakers? Van die zinnetjes? Het 'houdt het dan nooit op?' van Carice van Houten in Zwartboek. Of onlangs Halina Reijn in Isabelle, na vijf weken doodhongeren in een vochtige kelder tegen haar kidnapster: 'Waarom doe je me dit aan?' (...) Je denkt soms dat ze per ongeluk zijn blijven staan. Dat de scenarioschrijver allerlei prachtige dialogen vol subtekst had bedacht, maar dat de producent zei: 'Doe dit maar. Dan weten ze bij het fonds ook wat je bedoelt.' En dat ze dan later op de set vergeten zijn om de oorspronkelijke tekst te gebruiken en toen dachten: 'Ach, wel net zo lekker duidelijk zo.' Of zoiets. (...) Het rammelt kortom flink in De Heineken ontvoering en dat verbaast me, want scenarist Kees van Beijnum schreef eerder een van de beste ontvoeringsscenario's uit de Nederlandse filmgeschiedenis: De langste reis (1996) over de ontvoering van Gerrit Jan Heijn. In De Heineken ontvoering heeft hij waarschijnlijk geprobeerd om de wording van het kleine opdondertje Rem tot psychopaat te koppelen aan de Werdegang van narcist Heineken die door de ontvoering tot inzicht komt, zijn minnares aan de kant zet, weer lief gaat doen tegen zijn echtgenote, maar nog steeds een egocentrische dwingeland blijft die denkt dat recht en macht voor hem te koop zijn. Maar het kan ook zomaar iets anders zijn geweest. Het Jordanese misdaadmilieu van Holleeder, Cor van Hout en de anderen werd bezet met de overgebleven figuranten uit 't Schaep met de 5 pooten. Hun typetjes geven Rutger Hauer als Heineken, Reinout van Scholten Aschat als Rem en Gijs Naber als Van Hout weinig ruimte tot verdieping. Kleine momenten mooi intens spel laten ze af en toe zien, maar ze hebben te weinig materiaal in handen om echt iets te kunnen neerzetten, waardoor de hele film een raadsel blijft over een raadselachtige zaak. Want het kan toch niet zo zijn dat regisseur Maarten Treurniet (Zwarte sneeuw, De passievrucht) echt wil beweren dat dat jongetje Rem, die er maar een beetje bijhangt en nog schrikt als er iemand 'Boe' tegen hem zegt, alleen maar daarom in een schurk verandert? Omdat hij dan zelf 'Boe' kan zeggen? Psychologie. Van. De. Koude. Grond."

Prijzen

Slechts vier dagen na de release bereikte DE HEINEKEN ONTVOERING op 31 oktober 2011 de Gouden Film status (100.000 bezoekers). In Pathé City te Amsterdam kregen regisseur Maarten Treurniet en acteurs Reinout Scholten van Aschat en Gijs Naber de Gouden Film uitgereikt.Rembrandt Beste Nederlandse Acteur voor Rutger Hauer op 12 maart 2012.

Casting

Job Castelijn

Filmuziek

Tom Holkenborg [Junkie XL]

Camera

Giulio Biccari

Montage

J.P. Luisterburg

ProdDesign

Wilbert van Dorp, Wilbert van Dijk

Kostuums

Alette Kraan

Geluid

Peter Warnier

Stunts

Willem de Beukelaer, Nicolas de Pruyssenaere

Bioszalen

112 bioscoopzalen bij première

Kleur

Kleur

Art director

Darryl Hammer, Barbara Westra