Ciske de rat (1984) (1984)

Verhaal

De opstandige Ciske, voortdurend in conflict met autoriteiten in de personen van het onderwijzend personeel, de hem omringende volwassenen en bovenal zijn dellerige moeder, komt na een serie vernederingen en mishandelingen terecht in een tuchthuis nadat hij zijn moeder per ongeluk heeft gedood. Het betere leven dat hem door zijn vader was voorgepiegeld, lijkt nu op losse schroeven te staan, maar vangt tenslotte toch aan. Ciske redt het leven van een pesterige klasgenoot en verdient hiermee het respect van de hem vijandig gezinde omgeving. Hij kan dan gelouterd opnieuw beginnen, samen met zijn vader, diens vriendin en hun kersverse tweeling.

Cast

Danny de Munk (Ciske Vrijmoeth alias Ciske de Rat), Willeke van Ammelrooy (moeder Marie), Herman van Veen (meester Bruis), Willem Nijholt ('oom' Henri), Peter Faber (vader Cor), Rijk de Gooyer (rechercheur Muyskens), Linda van Dyck ('tante' Jans), Carolien van den Berg (tante Chris), Adriaan Olree (De Goey), Ingeborg Uyt den Bogaard (schooljuffrouw), Danny Merk (Theo), Mara Peelen (Corrie), Rudi Falkenhagen (cafébaas), Hans Holtkamp (vriend van Henri), Henk Rigters (Van Loon), Paul van Soest (Pieksma), Gé Frankenhuizen (Geel), Hans van den Berg (psycholoog), Fausto Tallone (Bennie), Volktert Mathijs Doop (Matthijs), Menno Herkes (Klaas), Frans Kokshoorn (Maatsuyker), Samantha Sluyter (Betje), Yuri Bouma (Jantje Verkerk), Erik Arends (Sipke), Marcel Goeberts (Kees), René Heilig (Dorus), Mika Stotzer (Karel), Joss Flühr (mevrouw Keulemans), Phons Leussink (meneer Keulemans), Monique Kramer (Suus Bruis), Herman Kortekaas (De Haan), Cas Baas (Reinders), Niek Pancras (Vergeer), Nico Schaap (Bak), Floris Andringa (Antonesse), Hans de Wijs (Visser), David van der Linden (Buur), Krystle Stuur (Koosje), Kim Stuur (Katrientje), Onno Molenkamp (ambtenaar), Devika Strooker (Bruidje), Leo Horn (bruidegom), Ton Vos (schoonvader), Harry Ammerlaan (fotograaf), Cees Laseur, Bert Kuizenga

Ontstaan

Het budget was 1.500.000 gulden. Opgenomen in de Czaar Peterbuurt te Amsterdam. Het huis van de familie Vrijmoeth (Ciske en zijn moeder Marie Vrijmoeth) was de Conradstraat 150, het winkeltje van tante Jans is de Czaar Peterstraat 120, de school waar Ciske les heeft van meester Bruis is het negentiende-eeuwse gebouw aan Kraijenhoffstraat 32. De tunnel onder het spoor en de twee hoekhuizen op de kruising van de Czaar Peterstraat, de Parallelweg en de Frans de Wollantstraat zijn diverse keren te zien. In het meest spitse hoekhuis (nummer 198) zijn de caféopnamen gemaakt waar Ciske en zijn moeder werken. Er zijn Amsterdammertjes te zien, maar die waren er in de jaren dertig nog niet.Verschillen boek en film: In het boek en de eerdere verfilming uit 1955 van Wolfgang Staudte staat de onderwijzer centraal terwijl in de film van Guido Pieters het kind Ciske de hoofdrol heeft. Het verhaal is op verzoek van de regisseur overgeplaatst naar de crisis van de jaren dertig. Daarnaast is er fiks gesleuteld: Tante Jans krijgt in het boek geen tweeling, maar in de film wel. Ciske's vader is in het boek allang verdwenen, in de film is er een echtscheidingstoestand waarvan in het boek geen sprake is. Het hondje van Ciske aan het eind van de film zit niet in het boek. Ook de afloop is geheel anders dan het boek. Bij Piet Bakker lost Ciske zijn schuld tien jaar later pas af als hij als soldaat wordt opgeroepen en bij de Grebbeberg twee kameraden redt. In de film redt hij Jantje van de verdrinkingsdood. Eigenlijk is alles anders, behalve de moord op de moeder. Titelsong 'Ik voel me zo verdomd alleen' (Herman van Veen/Karin Loomans) van Danny de Munk behaalde in zeer snel tempo de eerste plaats in de hitparade. De single stond 14 weken genoteerd en behaalde #4 in het jaaroverzicht 1984.Vierdelige televisieserie bij de KRO, met extra scènes die niet in de bioscoopversie te zien waren.CISKE DE RAT werd het kassucces van 1984. De film ging in 42 theaters uit en had na drie weken, inmiddels draaide de film in 72 theaters, al ruim 400.000 bezoekers getrokken. 1.593.311 bezoekers, nummer 1 over 1984. Anno 2011 staat de film nog altijd op #10 in de lijst met bestbezochte Nederlandse films aller tijden. De verfilming van Wolfgang Staudte uit 1955 staat met 2.433.000 bezoekers overigens op 3.

Pers

Hans Beerekamp in 'NRC Handelsblad' van 30 maart 1984: "(...)Ook nu [na DR. VLIMMEN en KORT AMERIKAANS] is er op Pieters weinig anders aan te merken dan juist zijn vlakke onberispelijkheid. (...) Verreweg de beste acteerprestatie wordt geleverd door Willeke van Ammelrooy. (...) CISKE DE RAT anno 1984 is een smartlap zonder smart, een volksdrama op maat gesneden van de smaak van de middenklasse (...)" Peter van Bueren in 'de Volkskrant' van 29 maart 1984: "(...) Niet alle scènes zijn even sterk (net zo min als sommige dialogen), maar mede door de fotografie van Frans Bromet, is het vooral een warme film geworden, die vanzelfsprekend gebruik maakt van het sentiment van het boek, maar geen moment slijmerig wordt, hoewel een enkele keer de muziek onnodig de emoties van de beelden onderstreept (...)"

Prijzen

Art director Dick Schillemans kreeg een Gouden Kalf. Tweede prijs in de categorie jeugdfilms te Tomar 1985. Eerste prijs op het kinderfilmfestival te Moskou 1986.

Filmuziek

Erik van der Wurff

Titelnummer

Ik voel me zo verdomd alleen / Danny de Munk

Camera

Frans Bromet

Montage

Ton Ruys

Kostuums

Jany Hubar

Bioszalen

42 bij première

Kleur

Kleur